Chính sách tài khóa là gì? Phân biệt chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa là gì? Phân biệt chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa là công cụ giúp nhà nước cải thiện, ổn định tình hình kinh tế thông qua chính sách thuế và đầu tư, chi tiêu của chính phủ. Vậy chính sách tài khóa là gì, tác động của chính sách tài khóa đến nền kinh tế như thế nào, hãy cùng tìm hiểu mọi thông tin cần thiết trong bài viết này.

Chính sách tài khóa là gì?

Chính sách tài khóa (Fiscal policy) là hệ thống các chính sách tài chính đề cập đến việc sử dụng chính sách thuế và chính sách chi tiêu của chính phủ để tác động đến các điều kiện kinh tế, đặc biệt là nền kinh tế vĩ mô. Chính sách tài khóa thể hiện quan điểm, cơ chế và phương thức huy động các nguồn lực tài chính hình thành ngân sách nhà nước để thực hiện các khoản chi cần thiết trong mỗi thời kỳ.

Chính sách này bao gồm tổng cầu về hàng hóa và dịch vụ, việc làm, lạm phát, tăng trưởng kinh tế,…Trong thời kỳ kinh tế suy thoái, chính phủ có thể tăng chi tiêu hay giảm thuế suất để kích thích nhu cầu và thúc đẩy các hoạt động kinh tế. Ngược lại, để chống lại lạm phát, chính phủ có thể tăng lãi suất hoặc cắt giảm chi tiêu để hạ nhiệt nền kinh tế. 

Bạn đang đọc: Chính sách tài khóa là gì? Phân biệt chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa là chính sách kinh tế vĩ mô được Chính phủ thực hiện

Phân loại chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa mở rộng

Chính sách tài khóa mở rộng (Expansionary Policy) là việc Chính phủ thực hiện tăng chi tiêu chính phủ, giảm thuế, hay kết hợp cả hai giúp tăng tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chính sách tài khóa mở rộng được sử dụng khi nền kinh tế suy thoái, tăng trưởng chậm với các ưu điểm:

  • Tạo thời cơ việc làm cho người lao động, giúp họ có thu nhập không thay đổi, từ đó sẽ chi nhiều tiền hơn trong tương lai .
  • Giảm gánh nặng ngân sách cho doanh nghiệp, tạo thời cơ để họ góp vốn đầu tư và tăng trưởng. Từ đó tạo ra nhiều thời cơ việc làm hơn cho người lao động giúp tăng trưởng nền kinh tế tài chính .

Chính sách tài khóa mở rộng thường được đặc trưng bởi thâm hụt chi tiêu. Điều này xảy ra khi chi tiêu của chính phủ vượt quá thu từ thuế và các nguồn khác. Trên thực tế, chi tiêu thâm hụt có xu hướng là kết quả của sự kết hợp giữa cắt giảm thuế và chi tiêu nhiều hơn. Chính sách này thường được kết hợp với chính sách tiền tệ giúp thực hiện mục tiêu ổn định và phát triển nền kinh tế một cách hiệu quả nhất.

Chính sách tài khóa thắt chặt

Chính sách tài khóa thắt chặt (Contractionary Policy) là việc Chính phủ thực hiện giảm chi tiêu công, tăng nguồn thu từ thuế, hay kết hợp cả hai. Những việc này giúp giảm tổng cầu, khiến nền kinh tế không phát triển quá nóng. Chính sách này được áp dụng để đưa nền kinh tế đang phát triển quá nhanh, thiếu ổn định, lạm phát cao trở về trạng thái cân bằng và ổn định hơn.

Hiểu đơn giản là khi chính phủ giảm chi tiêu công, tăng thuế, kinh tế sẽ tăng trưởng chậm lại khiến người dân có ít tiền hơn. Khi cầu giảm, doanh nghiệp sẽ sản xuất hàng hóa ít hơn. Điều này giúp cung cầu được cân bằng, từ đó giúp kiểm soát lạm phát. Nếu chính sách tài khóa mở rộng liên quan đến thâm hụt chi tiêu thì chính sách tài khóa thắt chặt được đặc trưng bởi thặng dư ngân sách. 

Các công cụ của chính sách tài khóa và cách thức hoạt động

Chi tiêu của chính phủ

Chi tiêu của cơ quan chính phủ gồm có chi mua sản phẩm & hàng hóa dịch vụ và chi chuyển nhượng ủy quyền, đơn cử :

  • Chi mua sản phẩm & hàng hóa dịch vụ là nhà nước sử dụng ngân sách góp vốn đầu tư cho quốc phòng, kiến thiết xây dựng hạ tầng, hay trả tiền lương cho cán bộ nhà nước …
  • Chi chuyển nhượng ủy quyền là nhà nước chi ngân sách trợ cấp những nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội như người nghèo, người khuyết tật, thương bệnh binh …

Cả hai khoản chi trên ảnh hưởng tác động trực tiếp hay gián tiếp tới tổng cầu của nền kinh tế tài chính. Nếu nhà nước chi mua sản phẩm & hàng hóa dịch vụ thì cầu hàng hóa tăng, trực tiếp làm tăng tổng cầu. Nếu nhà nước chi ngân sách trợ cấp xã hội, thu nhập của người dân tăng thì sẽ shopping nhiều hơn, gián tiếp làm tăng tổng cầu .
Chi tiêu chính phủ nước nhà tăng thì tổng cầu của nền kinh tế tài chính tăng, cầu tăng khiến cung tăng từ đó giúp nền kinh tế tài chính từng bước hồi sinh và tăng trưởng, đạt được tiềm năng tăng trưởng. Ngược lại, nếu tiêu tốn cơ quan chính phủ giảm thì tổng cầu giảm, không thay đổi lại sự tăng trưởng quá nóng của nền kinh tế tài chính .

Thuế

Thuế gồm có hai loại là thuế trực thu và thuế gián thu, đơn cử :

  • Thuế trực thu là thuế đánh trực tiếp vào thu nhập, gia tài của người chịu thuế, và người chịu thuế cũng chính là người nộp thuế. Các loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá thể, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thừa kế, thuế gia tài, thuế đất …
  • Thuế gián thu là thuế điều tiết gián tiếp trải qua giá sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ, người chịu thuế không phải là người nộp thuế. Một số loại thuế gián thu như thuế giá trị ngày càng tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt quan trọng, thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu …

Nếu như tiêu tốn chính phủ nước nhà là chi ra, thì thuế là thu vào nên thuế có tác động ảnh hưởng ngược lại so với tiêu tốn cơ quan chính phủ. Nếu thuế tăng thì thu nhập của dân cư giảm, họ sẽ giảm tiêu tốn, từ đó tổng cầu giảm và GDP cũng giảm. Nếu thuế giảm thì giá thành sản phẩm & hàng hóa dịch vụ giảm, người dân tiêu tốn nhiều hơn, tổng cầu tăng và GDP đều tăng .
Công cụ của chính sách tài khóa là chi tiêu chính phủ và thuế

Tác động của chính sách tài khóa đến nền kinh tế

  • Chính sách tài khóa là công cụ giúp Chính phủ tác động toàn diện đến nền kinh tế trong mọi trường hợp, từ đó ổn định lại nền kinh tế đang biến động.

  • Chính phủ dùng hai công cụ của chính sách tài khóa để phân bổ hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế. Với chính sách tài khóa, Chính phủ có thể tập trung phát triển một lĩnh vực trọng tâm của quốc gia.

  • Đây là công cụ hiệu suất cao giúp phân phối và tái phân phối tổng sản phẩm quốc dân, tạo ra một thiên nhiên và môi trường bảo đảm an toàn, không thay đổi cho góp vốn đầu tư và tăng trưởng .
  • Mục tiêu quan trọng nhất của chính sách tài khóa là tăng trưởng và phát triển nền kinh tế.

Chính sách tài khóa ảnh hưởng rất lớn đến toàn bộ nền kinh tế

Phân biệt chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ

Theo dõi bảng phân tích dưới đây để thấy được sự khác biệt giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. 

Chính sách tài khóa Chính sách tiền tệ
Định nghĩa Liên quan đến việc chính phủ nước nhà đổi khác thuế suất và mức tiêu tốn của chính phủ nước nhà để tác động ảnh hưởng đến tổng cầu trong nền kinh tế tài chính Liên quan đến việc biến hóa lãi suất vay và tác động ảnh hưởng đến cung tiền
Mục đích Kiểm soát tổng cầu giúp tăng sản lượng, tăng thời cơ việc làm và tăng trưởng kinh tế tài chính Kiểm soát cung tiền để ảnh hưởng tác động đến tăng trưởng kinh tế tài chính, tỷ giá hối đoái, dòng tiền, tỷ suất thất nghiệp, lạm phát kinh tế, …
Người tạo chính sách nhà nước Ngân hàng TW

Công cụ thực hiện

Thuế và tiêu tốn của cơ quan chính phủ Lãi suất, tỷ giá hối đoái, lãi suất vay, nhiệm vụ thị trường mở, …

Lời kết

Trên đây là những thông tin cơ bản về chính sách tài khóa cũng như sự khác biệt của chính sách này với chính sách tiền tệ giúp hỗ trợ trong quá trình đầu tư. Đừng quên thường xuyên theo dõi những tin tức mới nhất về thị trường chứng khoán hôm nay tại Stock Insight  để đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn nhé!

Có thể bạn quan tâm
Alternate Text Gọi ngay
XSMB