Đặc trưng của chính sách xã hội? Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh về chính sách xã hội?

Chính sách xã hội là chính sách của Nhà nước xử lý những yếu tố phát sinh từ những quan hệ xã hội, tương quan đến quyền lợi và sự tăng trưởng con người, hội đồng dân cư, đó là những yếu tố có ý nghĩa chính trị cốt lõi của mỗi vương quốc .

1. Chính sách xã hội là gì? Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh về chính sách xã hội?

Chính sách xã hội là chính sách của Nhà nước xử lý những yếu tố phát sinh từ những quan hệ xã hội, tương quan đến quyền lợi và sự tăng trưởng con người, hội đồng dân cư, đó là những yếu tố có ý nghĩa chính trị cốt lõi của mỗi vương quốc .
Đặc trưng của chính sách xã hội

Một là, chính sách xã hội là chính sách đối với con người, nhằm vào con người, lấy con người, các nhóm người trong cộng đồng làm đối tượng tác động để hoàn thiện và phát triển con người một cách toàn diện.

Hai là, chính sách xã hội mang tính xã hội, nhân văn và nhân đạo sâu sắc.

Ba là, Chính sách xã hội có tính trách nhiệm xã hội cao, quan tâm và tạo điều kiện, cơ hội thuận lợi để mọi người phát triển.

Bốn là, chính sách xã hội bao giờ cũng có cơ chế hoạt động, bộ máy nhân sự, chương trình dự án và kinh phí hoạt động riêng.

Năm là, Chính sách xã hội còn có đặc trưng rất quan trọng là tính kế thừa lịch sử.

Trong triết lý tăng trưởng Hồ Chí Minh, tiềm năng kiến thiết xây dựng xã hội mới là giải phóng con người thoát khỏi mọi áp bức, bất công, cải tổ dân số, nâng cao dân trí và phát huy dân chủ. Để triển khai tiềm năng đó, cần chăm sóc đến yếu tố hoạch định và thực thi chính sách xã hội trong quản trị tăng trưởng quốc gia .
Quan điểm Hồ Chí Minh về chính sách xã hội gồm những nội dung cơ bản :

2. Chính sách xã hội phải kết hợp với quản lý xã hội

Quản lý xã hội là sự ảnh hưởng tác động có ý thức của con người so với cả mạng lưới hệ thống xã hội, nhằm mục đích bảo vệ cho xã hội hoạt động giải trí và tăng trưởng tối ưu, đạt mục tiêu đề ra. Đó là sự tích hợp giữa việc điều tra và nghiên cứu đề ra đường lối và đưa đường lối vào đời sống bằng những giải pháp tổ chức triển khai và những chính sách xã hội ( 1 ). Chính sách xã hội là một “ phương tiện đi lại ” của quản trị xã hội, một bộ phận của quản trị xã hội, vừa là “ quả ” của quản trị xã hội .
Quản lý xã hội là sự nhận thức, thống kê giám sát, cân đối, sắp xếp và sử dụng những nguồn lực của quốc gia, của nhân dân một cách hài hòa và hợp lý nhằm mục đích đem lại hiệu suất cao cao nhất và mang tính vững chắc .
Theo Hồ Chí Minh, nội dung quản trị xã hội đã gồm có tổng lực mạng lưới hệ thống yếu tố xã hội tương quan trực tiếp đến đời sống con người : lao động việc làm, mức sống, dân số, sức khỏe thể chất, nhà tại, … Do đó, yên cầu phải có một tổ chức triển khai chỉ huy và mạng lưới hệ thống những cơ quan quản trị. Người khẳng định chắc chắn một yếu tố có tính nguyên tắc : Dưới chính sách ta, quản trị xã hội phải đặt dưới sự chỉ huy của Đảng, đại biểu trung thành với chủ cho quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc bản địa Nước Ta. Đảng xác lập đường lối, chủ trương và trải qua Nhà nước sử dụng những công cụ hành chính và pháp lý để tác động ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội. Đảng chỉ huy quản trị xã hội trải qua vai trò nhà nước và dựa vào nhân dân để phát huy hiệu quả. Mặc dù chưa chính thức sử dụng phạm trù “ Đảng chỉ huy, Nhà nước quản trị, nhân dân làm chủ ” với tư cách là chính sách quản trị xã hội, nhưng hoàn toàn có thể nói Hồ Chí Minh là người tiên phong đề cập đến chính sách này .
Hồ Chí Minh nhu yếu Đảng với tư cách là người chỉ huy, phải “ một lòng, một dạ phụng sự Tổ quốc và nhân dân ”. Đảng phải là đạo đức, là văn minh, là người chỉ huy, đồng thời là người nô lệ thật trung thành với chủ của nhân dân, phải giữ mối quan hệ máu thịt với nhân dân. Người nhấn mạnh vấn đề : “ Dân chúng rất khôn khéo, rất nhiệt huyết, rất anh hùng. Vì vậy, tất cả chúng ta phải học dân chúng, phải hỏi dân chúng, phải hiểu dân chúng … Dân chúng đồng lòng, việc gì cũng làm được. Dân chúng không ủng hộ, việc gì làm cũng không nên ” ( 2 ) .
Là chủ thể quản trị xã hội, Nhà nước thực thi quyền lực tối cao của nhân dân và có nghĩa vụ và trách nhiệm Giao hàng nhân dân. Trong quản trị xã hội, nhân dân không chỉ là đối tượng người tiêu dùng thực thi những chính sách, quyết định hành động quản trị, mà phải đặt nhân dân vào vị trí là tiềm năng và động lực của quy trình quản trị, là chủ thể đích thực, có vị thế cao nhất trong mạng lưới hệ thống quyền lực tối cao quản trị ở nước ta. Bản chất dân chủ của quản trị xã hội trong triết lý Hồ Chí Minh chính là ở điểm mấu chốt này .
Quản lý xã hội yên cầu năng lượng tổng hợp, những phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ trình độ, nhiệm vụ, không ngừng thay đổi tư duy, trau dồi tác phong nâng cao thực tiễn, liên hệ mật thiết với nhân dân. Nhiệm vụ của chủ thể quản trị xã hội không chỉ là đề ra mạng lưới hệ thống những chính sách, mà còn phải tự thay đổi và tự hoàn thành xong để không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, nắm vững tâm ý xã hội, đặc thù lịch sử vẻ vang, truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa để đưa ra phương pháp chỉ huy tương thích với xu thế tăng trưởng .

3. Chính sách xã hội phải gắn với chính sách kinh tế, văn hóa

Trong triết lý tăng trưởng xã hội của Hồ Chí Minh, mọi việc làm đều phải vì niềm hạnh phúc của con người, giải phóng con người. Cho nên, việc tăng trưởng kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống phải thiết thực góp thêm phần nâng cao đời sống của nhân dân, mọi lứa tuổi, giai tầng xã hội .
Hồ Chí Minh đồng cảm đời sống đói khổ đến cùng cực của nhân dân Nước Ta dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phong kiến tay sai. Hậu quả sau gần một thế kỷ dưới chính sách “ cướp của, giết người và hiếp dâm ” là “ người nghèo khó thì nhiều, người no ấm thì ít ” ( 3 ). Chính sách nô dịch và bóc lột tàn khốc của thực dân Pháp không riêng gì để lại đói nghèo, dốt nát của cả một dân tộc bản địa mà còn triệt tiêu mọi năng lực để tăng trưởng con người. Hồ Chí Minh chỉ rõ, thiết kế xây dựng quốc gia, kiến thiết xây dựng CNXH phải nhằm mục đích mục tiêu không ngừng nâng cao đời sống vật chất và ý thức của nhân dân : “ Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ .
Chúng ta phải thực thi ngay :
1. Làm cho dân có ăn .
2. Làm cho dân có mặc .
3. Làm cho dân có chỗ ở .
4. Làm cho dân có học tập ” ( 4 ). Có thể coi đây là những phác thảo tiên phong về chính sách xã hội của Hồ Chí Minh so với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa giành được độc lập. Người cho rằng, tăng trưởng kinh tế tài chính nhằm mục đích tạo ra điều kiện kèm theo vật chất để thực thi chính sách xã hội, nói cách khác những tiềm năng xã hội là đích của những hoạt động giải trí kinh tế tài chính. Người căn dặn : “ Phải luôn luôn nhớ rằng : Điều quan trọng bậc nhất trong kế hoạch kinh tế tài chính của tất cả chúng ta lúc bấy giờ là nhằm mục đích cải tổ dần đời sống của nhân dân ” ( 5 ) .
Hồ Chí Minh cho rằng, triển khai chính sách xã hội phải gắn chặt với tiềm năng văn hóa truyền thống. Mục tiêu của sự tăng trưởng xã hội cũng chính là tiềm năng văn hóa truyền thống ; văn hóa truyền thống phải Giao hàng nhân dân, lấy niềm hạnh phúc của nhân dân, của dân tộc bản địa làm tiềm năng. Do đó, văn hóa truyền thống không hề đứng ngoài kinh tế tài chính, chính trị và xã hội, văn hóa truyền thống phải soi đường cho quốc dân đi và chỉ huy quốc dân để triển khai độc lập, tự cường và tự chủ. Vì vậy, cách mạng giải phóng dân tộc bản địa và cách mạng XHCN dưới sự dẫn dắt của quản trị Hồ Chí Minh là sự nghiệp văn hóa truyền thống vĩ đại, trong đó tích hợp ngặt nghèo giữa giải phóng với tăng trưởng và triển khai xong con người. Giải phóng con người là giá trị văn hóa truyền thống cao quý nhất, nhưng sự thâm thúy của giá trị văn hóa truyền thống là làm cho con người tự đứng lên giải phóng bằng chính vì sự tăng trưởng và hoàn thành xong của mình. Giải phóng con người ở tầm cao văn hóa truyền thống như thế đã tạo ra nguồn nguồn năng lượng và động lực can đảm và mạnh mẽ của toàn dân làm ra thắng lợi trong sự nghiệp giải phóng dân tộc bản địa và kiến thiết xây dựng quốc gia .
Mục tiêu văn hóa truyền thống trong chính sách xã hội còn được Hồ Chí Minh khẳng định chắc chắn ở khuynh hướng tăng trưởng vững chắc, trong đó gồm có những yếu tố về xóa đói, nghèo, khuyến khích làm giàu hợp pháp, phổ cập giáo dục, nam nữ bình đẳng và nâng cao vị thế cho phụ nữ, yếu tố chăm nom sức khỏe thể chất, thiên nhiên và môi trường, thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn thế giới. Phát triển xã hội mang tính vững chắc là hướng đến vì niềm hạnh phúc con người, nhằm mục đích tiềm năng vì con người. Cho nên, văn hóa truyền thống chính là tiềm năng của những chính sách xã hội .
Chính sách xã hội hướng đến tiềm năng văn hóa truyền thống, nhưng khi những yếu tố xã hội được xử lý tốt, khi đó, vai trò văn hóa truyền thống với tư cách là động lực sẽ tu dưỡng nguồn lực con người, tái tạo và thiết kế xây dựng một xã hội tăng trưởng. Văn hóa phải kiến thiết xây dựng và củng cố niềm tin của con người vào sức mạnh của họ trong sự nghiệp cách mạng nhằm mục đích “ biến hóa cả xã hội, đổi khác cả vạn vật thiên nhiên, làm cho xã hội không còn người bóc lột người, không còn đói rét, mọi người đều được ấm no và niềm hạnh phúc ” ( 6 ). Do vậy, mọi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước phải mở đường cho văn hóa truyền thống tăng trưởng, phải tạo ra những điều kiện kèm theo và thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho việc vun đắp những giá trị niềm tin tốt đẹp trong nhân dân .
Quan điểm Hồ Chí Minh về chính sách xã hội phải gắn với chính sách kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống bộc lộ tư duy biện chứng trong việc xem xét, xử lý những yếu tố xã hội tương quan đến con người. Chỉ trên cơ sở lấy tiềm năng tăng trưởng kinh tế tài chính làm nền tảng cơ bản để thực thi tốt chính sách xã hội nhằm mục đích đạt đến tiềm năng văn hóa truyền thống, thì niềm hạnh phúc con người mới được bảo vệ và xã hội XHCN mà tất cả chúng ta đang kiến thiết xây dựng mới tăng trưởng vững chắc .

4. Chính sách xã hội phải hướng đến công bằng xã hội

Công bằng xã hội là khát vọng lớn lao của con người. Nói đến công minh xã hội là nói đến sự ngang bằng giữa người với người về phương diện xã hội, như giữa nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền hạn, giữa góp sức và tận hưởng. Điều này khẳng định chắc chắn tầm quan trọng và vai trò của công minh xã hội trong kiểm soát và điều chỉnh những mối quan hệ xã hội ( 7 ) .
Bàn về công minh xã hội, Hồ Chí Minh nêu quan điểm : “ Làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm thì không được hưởng. Những người già yếu hoặc tàn tật sẽ được Nhà nước giúp sức chăm nom ” ( 8 ). Quan điểm này trọn vẹn khoa học, đúng đắn và tương thích với điều kiện kèm theo Nước Ta khi bước vào thời kỳ quá độ lên CNXH. Thực hiện tốt điều này sẽ giúp mọi người nhiệt huyết thao tác, góp sức và tận hưởng, góp thêm phần tăng trưởng quốc gia. Nhưng, công minh trong CNXH, theo Hồ Chí Minh còn là hài hòa và hợp lý và nhân văn. Bởi lẽ, thực chất của CNXH là vì con người, chăm sóc niềm hạnh phúc cho con người. Nói cách khác, chỉ có CNXH mới đem lại công minh và bình đẳng cho tổng thể mọi người, nhân dân lao động mới thực sự được hưởng “ bình đẳng về quyền hạn và nghĩa vụ và trách nhiệm ” ( 9 ) .
Xuất phát từ thực chất nhân văn “ Mình muốn ăn no mặc ấm, cũng cần làm sao cho tổng thể mọi người được ăn no mặc ấm ” ( 10 ), công minh trong CNXH hướng đến những đối tượng người tiêu dùng yếu thế, như người già đơn độc, già yếu, bệnh tật không nơi lệ thuộc, trẻ nhỏ mồ côi được xã hội nuôi dưỡng, chăm nom chu đáo ; những người có công với Tổ quốc được chăm sóc bằng những chính sách khuyến mại xã hội hài hòa và hợp lý. Phân phối theo lao động, theo góp sức và theo những giá trị truyền thống cuội nguồn là một chính sách vừa hài hòa và hợp lý vừa mang tính đạo lý, tương thích với điều kiện kèm theo Nước Ta khi phải trải qua gần một thế kỷ chống thực dân Pháp, tiếp đó là kháng chiến chống Mỹ, cứu nước … Điều này biểu lộ sự đồng điệu, tính nhân văn thâm thúy của quản trị Hồ Chí Minh trong xử lý mối quan hệ quyền lợi giữa những giai cấp, những tầng lớp xã hội, những thành viên trong xã hội .

Thực hiện công bằng trong đời sống xã hội, Hồ Chí Minh cảnh báo: “Không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng; không sợ nghèo, chỉ sợ lòng dân không yên”(11). Khi đời sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, con người sẵn sàng chấp nhận và tìm cách khắc phục. Nhưng con người không thể chấp nhận bất công xã hội, tình trạng phân phối không công bằng. Vì thế, thực hiện tốt công bằng xã hội luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu trong đời sống xã hội và là yếu tố quan trọng tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, của sự đồng thuận xã hội trong phát triển kinh tế, xã hội.  

quản trị Hồ Chí Minh luôn đề cao công minh xã hội nhưng cũng phê phán tư tưởng cào bằng, bình quân chủ nghĩa. Người cho rằng, nếu công minh xã hội là yếu tố quan trọng tạo lập môi trường tự nhiên chính trị – xã hội tốt đẹp hướng con người vươn tới những giá trị cao đẹp, thôi thúc xã hội tăng trưởng thì sự cào bằng, bình quân chủ nghĩa sẽ triệt tiêu động lực so với sự tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, trái với thực chất của CNXH. Người chỉ rõ : “ Không nên có thực trạng người giỏi, người kém, việc khó, việc dễ, cũng cộng điểm như nhau. Đó là chủ nghĩa trung bình. Phải tránh chủ nghĩa trung bình ” ( 12 ) .
Hồ Chí Minh cho rằng, để đạt được tiềm năng công minh xã hội, chủ thể quản trị cần nhất quyết đấu tranh phòng chống căn bệnh tham ô, tham nhũng, tiêu tốn lãng phí, quan liêu. Đây mà còn là một trong những nguyên do dẫn đến thiếu công minh xã hội. Là trở lực của quy trình kiến thiết xây dựng CNXH ở nước ta. Cảnh báo về rủi ro tiềm ẩn cán bộ, đảng viên xa rời quần chúng và có những hành vi trái với quyền lợi của nhân dân, Người công bố : “ Về việc nhà nước liêm khiết, thì nhà nước hiện thời đã rất cố gắng nỗ lực liêm khiết lắm. Nhưng trong nhà nước, từ Hồ Chí Minh cho đến những người thao tác ở những Ủy ban làng đông lắm và phức tạp lắm. Dù sao, nhà nước đã rất là làm gương. Và nếu làm gương không xong, thì sẽ dùng pháp lý mà trị. Những kẻ ăn hối lộ, đã trị, đương trị và sẽ trị cho kỳ hết ” ( 13 ). Quyết tâm tuyên chiến với nạn quan liêu, tham ô, tham nhũng của Người có ý nghĩa hiện thực thâm thúy, động viên toàn xã hội vào cuộc đấu tranh nhằm mục đích từng bước đẩy lùi “ quốc nạn ” đó .
Quan điểm Hồ Chí Minh về thực thi chính sách xã hội biểu lộ triết lý nhân văn thâm thúy, tổng lực trong kiến thiết xây dựng và tăng trưởng quốc gia, là “ mục tiêu ” cho Đảng, Nhà nước ta liên tục kiện toàn bộ máy cơ quan những cấp về quản trị, quản lý và điều hành việc triển khai chính sách xã hội ; nâng cao trình độ trình độ, nghiệm vụ, nghĩa vụ và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên làm công tác làm việc xã hội ; triển khai sự thống nhất giữa chính sách xã hội với chính sách kinh tế tài chính, tăng trưởng kinh tế tài chính gắn với văn minh và công minh xã hội ngay trong từng bước, từng chính sách tăng trưởng, bảo vệ phúc lợi xã hội, để Nước Ta thật sự đạt đến tiềm năng tăng trưởng dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công minh, văn minh .

5. Các chính sách xã hội ở Việt Nam hiện nay

– Chính sách với người có công .
– Chính sách về việc làm .
– Chính sách về thu nhập .
– Chính sách giảm thiểu hộ nghèo trên cả nước .
– Chính sách về bảo hiểm xã hội .
– Chính sách trợ giúp những người có thực trạng đặc biệt quan trọng khó khăn vất vả .
– Chính sách về những dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân .
Ví dụ về những chính sách xã hội lúc bấy giờ dễ phát hiện nhất được triển khai bởi ngân hàng nhà nước chính sách như :
– Cho sinh viên có thực trạng khó khăn vất vả .
– Cho vay hộ nghèo .
– Cho vay tương hỗ hộ nghèo về nhà tại, nhà ở vững chắc .
– Cho vay với hộ cận nghèo để tăng trưởng kinh tế tài chính .
– Hỗ trợ cho vay tạo việc làm, duy trì và lan rộng ra việc làm .
– Cho vay để tương hỗ công tác làm việc giảng dạy nghề và xử lý việc làm với người lao động bị tịch thu đất .
– Cho vay để tái tạo nước sạch và vệ sinh môi trường tự nhiên nông thôn .
Ghi chú :
( 1 ) Phạm Xuân Nam ( chủ biên ) : Đổi mới chính sách xã hội, Luận cứ và giải pháp, Nxb Chính trị vương quốc, Thành Phố Hà Nội, 1997, tr. 12 .
( 2 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 5, Nxb Chính trị vương quốc, TP.HN, 2011, tr. 113 .
( 3 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 4, Nxb Chính trị vương quốc, Thành Phố Hà Nội, 2011, tr. 175 .
( 4 ), ( 10 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 10, Nxb Chính trị vương quốc, Thành Phố Hà Nội, 2011, tr. 314, tr. 593 .
( 5 ), ( 9 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 12, Nxb Chính trị vương quốc, TP.HN, 2011, tr. 221, 371 .
( 6 ), ( 8 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 11, Nxb Chính trị vương quốc, TP.HN, 2011, tr. 92, 404 .
( 7 ) Lê Sĩ Thắng ( chủ biên ) : Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và về chính sách xã hội, Nxb Chính trị vương quốc, TP.HN, 1996, tr. 99 .

(11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.224.

( 12 ) Hồ Chí Minh : Toàn tập, t. 13, Nxb Chính trị vương quốc, TP. Hà Nội, 2011, tr. 216 .
( 13 ) Hồ Chí Minh : Nhà nước và pháp lý, Nxb Pháp lý, Thành Phố Hà Nội, 1985, tr. 158 .

( 14 ) Quan điểm Hồ Chí Minh về chính sách xã hội ; PGS, tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Dung ( Học viện Chính trị vương quốc Hồ Chí Minh ) ; ThS Nguyễn Công Lập ( Trường Đại học Đồng Tháp )

Có thể bạn quan tâm
Alternate Text Gọi ngay
XSMB