Bồi thường thiệt hại trong hợp đồng là gì? Căn cứ xác định bồi thường

Giao dịch dân sự ( hợp đồng ) được xác lập luôn có điều khoản về nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp bên nào đó vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồng – gọi là bồi thường thiệt hại trong hợp đồng. Bài viết trình diễn khái niệm và địa thế căn cứ, thiệt hại được bồi thường trong bồi thường thiệt hại trong hợp đồng

1. Bồi thường thiệt hại trong hợp đồng là gì?

Bồi thường thiệt hại là hình thức nghĩa vụ và trách nhiệm dân sự nhằm mục đích buộc bên có hành vi gây thiệt hại phải khắc phục hậu quả bằng cách đền bù những tổn thất về vật chất và tổn thất về ý thức cho bên bị thiệt hại. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất là nghĩa vụ và trách nhiệm bù đắp tổn thất về vật chất thực tiễn, được tính thành tiền do bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm gây ra, gồm có tổn thất về gia tài, ngân sách để ngăn ngừa, hạn chế thiệt hại, thu nhập trong thực tiễn bị mất, bị giảm sút .

Bồi thường thiệt hại trong hợp đồng là hình thức trách nhiệm dân sự đặt ra khi hành vi vi phạm nghĩa vụ theo hợp đồng đã gây ra thiệt hại, theo đó, bên có hành vi vi phạm phải bù đắp những tổn thất vật chất, tinh thần do mình gây ra.

Bạn đang đọc: Bồi thường thiệt hại trong hợp đồng là gì? Căn cứ xác định bồi thường

2. Căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường trong hợp đồng

Việc xác lập nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hợp đồng dựa trên những cơ sở sau đây :
1 ) Có hành vi không triển khai, triển khai không đúng, không rất đầy đủ nghĩa vụ và trách nhiệm đã cam kết trong hợp đồng như giao vật, sản phẩm & hàng hóa không đúng số lượng, không đúng chủng loại, không đồng điệu …. như theo nội dung của hợp đồng đã kí kết ;
2 ) Có thiệt hại trong thực tiễn, gồm có thiệt hại trực tiếp ( ngân sách trong thực tiễn xác lập được như gia tài bị mất mát, hủy hoại, … ) và thiệt hại gián tiếp ( đó là những thiệt hại dựa trên suy đoán khoa học như tên thương hiệu mẫu sản phẩm, sản phẩm & hàng hóa ; uy tín kinh doanh thương mại ; quyền lợi từ việc thực thi hợp đồng nếu không có hành vi vi phạm hợp đồng … ) ;
3 ) Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại xảy ra ;
4 ) Có lỗi của người vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm theo hợp đồng, hoàn toàn có thể là lỗi cố ý hay vô ý .

3. Thiệt hại được bồi thường do vi phạm hợp đồng 

Bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng được lao lý tại những điều khoản sau của Bộ luật Dân sự năm năm ngoái : Điều 13 lao lý, cá thể, pháp nhân có quyền dân sự bị xâm phạm được bồi thường “ hàng loạt thiệt hại ”, trừ trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác khác hoặc luật có pháp luật khác. Điều 360 cũng có pháp luật tựa như, trường hợp có thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm gây ra thì bên có nghĩa vụ và trách nhiệm phải bồi thường “ hàng loạt thiệt hại ”, trừ trường hợp có thỏa thuận hợp tác khác hoặc luật có lao lý khác. Thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm gồm có cả thiệt hại về vật chất và niềm tin ( Điều 361 ). Điều 419 lao lý đơn cử về xác lập thiệt hại được bồi thường do vi phạm hợp đồng. Theo đó, thiệt hại được bồi thường sẽ gồm có :
( i ) Thiệt hại vật chất trong thực tiễn xác lập được : tổn thất về gia tài, ngân sách hài hòa và hợp lý để ngăn ngừa, hạn chế, khắc phục thiệt hại, thu nhập thực tiễn bị mất hoặc giảm sút ;
( ii ) Khoản quyền lợi mà lẽ ra bên có quyền nhu yếu bồi thường thiệt hại được hưởng do hợp đồng mang lại ;
( iii ) Ngân sách chi tiêu phát sinh do không triển khai xong nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồng mà không trùng lặp với mức bồi thường thiệt hại cho quyền lợi mà hợp đồng mang lại ;
( iv ) Thiệt hại về ý thức .
Có thể nhận thấy, thiệt hại được bồi thường do vi phạm hợp đồng theo pháp luật của Bộ luật Dân sự năm năm ngoái có sự lan rộng ra hơn so với pháp luật trong Bộ luật Dân sự cũ năm 2005 khi thiệt hại được bồi thường không chỉ gồm có những thiệt hại thực tiễn, hiện hữu mà còn gồm có cả khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm lẽ ra được hưởng nếu không có hành vi vi phạm. Sự lan rộng ra này có sự tương đương với lao lý về bồi thường thiệt hại trong Luật Thương mại năm 2005 :

“ Giá trị bồi thường thiệt hại gồm có giá trị tổn thất trong thực tiễn, trực tiếp mà bên bị vi phạm phải chịu do bên vi phạm gây ra và khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm ” ( khoản 2 Điều 302 ) .

Như vậy, lao lý về bồi thường thiệt hại trong Bộ luật Dân sự năm năm ngoái là rõ ràng và lan rộng ra hơn cả. So với Bộ luật Dân sự cũ năm 2005 thì giá trị được bồi thường đã được lan rộng ra hơn, đồng thời chỉ rõ rằng những thiệt hại về ý thức cũng thuộc khoanh vùng phạm vi được bồi thường do vi phạm hợp đồng – nội dung gây nhiều tranh cãi theo lao lý của Bộ luật Dân sự trước đó. So với Luật Thương mại năm 2005 thì sự lan rộng ra hơn được bộc lộ ở việc lao lý những thiệt hại về ý thức cũng thuộc khoanh vùng phạm vi bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng .

4. Bồi thường thiệt hại về tinh thần do vi phạm hợp đồng 

Quy định về việc xác lập thiệt hại về niềm tin cũng thuộc khoanh vùng phạm vi được bồi thường khi vi phạm hợp đồng theo Bộ luật Dân sự năm năm ngoái đã có hiệu lực hiện hành thi hành kể từ ngày 01/01/2017 cho đến nay. Hơn nữa, dù Bộ luật Dân sự cũ năm 2005 không pháp luật một cách đơn cử rằng thiệt hại về ý thức cũng hoàn toàn có thể được bồi thường trong vi phạm hợp đồng, nhưng cũng được hiểu một cách mặc thị rằng, trường hợp có thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm gây ra thì bên có nghĩa vụ và trách nhiệm phải bồi thường hàng loạt thiệt hại ( gồm có cả thiệt hại về vật chất và niềm tin ). Tuy nhiên, cho đến thời gian hiện tại, Nước Ta chưa có bất kể một tiền lệ nào về bồi thường thiệt hại về ý thức do vi phạm hợp đồng. Có thể thấy, mặc dầu địa thế căn cứ để phát sinh nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại là rất rõ ràng nhưng khi xác định liệu có đặt ra yếu tố bồi thường thiệt hại cho những tổn thất tinh thần do vi phạm hợp đồng hay không lại là điều không thuận tiện .

Dưới đây là một số vụ án mà Tòa án các nước đã chấp thuận việc bồi thường thiệt hại cho tổn thương tinh thần do vi phạm hợp đồng giúp chúng ta có thể áp dụng một cách hiệu quả những quy định của pháp luật Việt Nam về vấn đề này:

Xem thêm: Địa chỉ bảo hành Main, Card màn hình Gigabyte tại Hà Nội

Vụ việc thứ nhất:

Bồi thường thiệt hại về ý thức do vi phạm hợp đồng bảo hiểm : Vào ngày 28/9/2009, Tòa án công lý tối cao Ontario ( The Ontario Superior Court of Justice ) đã ra phán quyết về vấn đề giữa McQueen và Echelon General Insurrance Co [ 2009 ] O.J.No. 3965. Tòa đã quyết định hành động một mức bồi thường đáng kể cho những tổn hại về ý thức chống lại công ty bảo hiểm Echelon, với số tiền là 25.000 đô la .
Vụ việc phát sinh từ nhu yếu cho quyền hạn từ tai nạn đáng tiếc theo lao lý của pháp lý và thiệt hại do hành vi vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm của công ty bảo hiểm so với việc phải hành vi một cách thiện chí. Nguyên đơn đã bị chấn thương trong tai nạn đáng tiếc xe. Vào thời gian của vụ tai nạn thương tâm, cô ấy thất nghiệp và nhận tương hỗ từ chương trình tương hỗ người khuyết tật của Ontario, hầu hết chính do chấn thương tâm lý ( manic depression ). Sau tai nạn thương tâm, công ty bảo hiểm đã khước từ chi trả trợ cấp quét dọn và ngân sách đi lại. Hơn nữa, công ty bảo hiểm đã số lượng giới hạn nguyên đơn tiếp cận với nhìn nhận y tế ( medical assessement ). Trong khi công ty bảo hiểm khởi đầu chi trả 26 tuần ngân sách quét dọn, khoản ngân sách này sau đó bị bãi bỏ sau khi nhận nhìn nhận phần 42 ( after receipt of a section 42 assessment ). Công ty bảo hiểm đã khước từ hỗ trợ vốn tiền nhìn nhận cho ngân sách quét dọn với nguyên do rằng nó “ không hài hòa và hợp lý và thiết yếu ”, tuy nhiên, Echelon đã không đưa ra được những nguyên do cho quyết định hành động của mình. Nguyên đơn khẳng định chắc chắn rằng, việc khước từ của công ty bảo hiểm so với quyền lợi và nghĩa vụ và số lượng giới hạn cô tiếp cận với nhìn nhận y tế đã khiến cô bị chấn thương tâm ý. Tòa ở McQueen đã đồng ý rằng mục tiêu của hợp đồng giữa những bên là bảo vệ quyền lợi thuộc về tâm ý ( psychological benefits ) cho nguyên đơn ở dạng yên tâm ( peace of mind ). Bản chất của hợp đồng ( the nature of contract ) là sự vi phạm hợp đồng sẽ gây ra tổn thương ý thức và điều này “ trong năng lực lường trước của những bên ”. Tòa chỉ ra rằng điều này là “ trọn vẹn hài hòa và hợp lý hoàn toàn có thể lường trước được ”, rằng tổn thương vô hình dung và tổn thương ý thức hoàn toàn có thể gây ra từ hành vi khước từ chi trả quyền lợi sai của bên công ty bảo hiểm thậm chí còn trong thực trạng bên được bảo hiểm không phải đương đầu với khó khăn vất vả về kinh tế tài chính ngay lập tức. Theo đó, thiệt hại được bồi thường cho tổn hại niềm tin là số tiền 25.000 đô la .

Vụ việc thứ hai:

Bồi thường thiệt hại về ý thức do vi phạm hợp đồng kiến thiết xây dựng : Công ty thiết kế xây dựng Hickey ( bị đơn ) đã ký hợp đồng với ông bà Harvey và Pasty Sheppard ( nguyên đơn ) để thiết kế xây dựng mội ngôi nhà cho họ. Tòa án đã trao cho cặp vợ chồng 15.000 đô la cho những tổn thương về niềm tin và những yếu tố ( phiền phức ) từ hành vi của những nhà thầu. Những nhà thầu đồng thời phải trả những ngân sách để sửa lại ngôi nhà .
Tình tiết của vấn đề rất là đơn thuần. Một cặp vợ chồng đã ký một hợp đồng xây một ngôi nhà cho việc nghỉ hưu của họ. Người vợ phải sử dụng xe lăn và nạng. Mục đích của ngôi nhà là để tạo khoảng trống tự do tương thích với thực trạng của cô ấy. Cặp đôi đã chứng minh và khẳng định rằng, họ đã nhấn mạnh vấn đề nhu yếu không gây bất kể phiền phức nào so với bên thiết kế xây dựng và đã phủ nhận thanh toán giao dịch đợt cuối theo pháp luật của hợp đồng khi họ nhận ra phần chuyển tiếp giữa mặt sàn không thực sự phẳng phiu. Nhà thầu đã cầm giữ ngôi nhà vì hành vi không thanh toán giao dịch. Các nhà thầu cho rằng, mặt sàn không bằng phẳng là hoàn toàn có thể gật đầu được do tại họ đã tuân theo tiêu chuẩn cơ bản của National Building Code ( NBC ). Họ cũng cho rằng, do tại hàng loạt điều khoản thỏa thuận hợp tác phải được lập thành văn bản, không thỏa thuận hợp tác nào ngoài hợp đồng văn bản. Tòa đã đứng về phía chủ ngôi nhà. Có những xích míc tiềm năng giữa nhu yếu của người mua và những gì NBC được cho phép. Tổn thương về niềm tin của khác hàng được cho là “ trọn vẹn hoàn toàn có thể lường trước được ”. Cho dù NBC được cho phép chiều cao chuyển tiếp giữa những sàn, nhưng những nhà thầu lẽ ra xem xét nhưng đã không làm sàn tuyệt đối phẳng phiu là thiết yếu trong thực trạng này .
Các nhà thầu đã phải bồi thường cho chủ nhà cho những thiệt hại về niềm tin như thể hiệu quả của những cái sàn không bằng phẳng. Tòa án không được cho phép những nhà thầu phụ thuộc vào vào điều khoản chỉ ra rằng hợp đồng văn bản và hàng loạt thỏa thuận hợp tác và rằng không thỏa thuận hợp tác nào khác sống sót tương quan đến ngôi nhà. Những nguyên do đồng thời chỉ ra rằng, nó được xem là đương nhiên trong một hợp đồng xây nhà với sàn triển khai xong phải trọn vẹn không nguy khốn. Thông thường, những nhà thầu xem tiêu chuẩn không nguy hại ( hazard-free ) là thỏa mãn nhu cầu những tiêu chuẩn của NBC. Sẽ không địa thế căn cứ chỉ với một vài tổn hại niềm tin, đó phải “ đủ ” tổn hại niềm tin để bảo vệ bồi thường bởi nhà thầu. Trong trường hợp này, tổn hại ý thức từ vi phạm hợp đồng thiết kế xây dựng được xem là nghiêm trọng, lê dài và không phải là yếu tố nhỏ. Hợp đồng được miêu tả như thể một hợp đồng về sự “ yên tâm ” ( “ peace of mind ” contract ). Như là một hậu quả của sàn nhà bị lỗi, bà Sheppard đã phải hoạt động và sinh hoạt trong khoảng trống nhiều rủi ro đáng tiếc và rơi vào thực trạng sợ hãi, lo ngại tương quan đến rủi ro tiềm ẩn đó. Những tổn thương ý thức của bà Sheppard được xem là khá nghiêm trọng. Ông Sheppard cũng bị tổn thương. Ngoài việc xử lý những lo ngại tương quan đến việc sửa chữa thay thế lại sàn, ông ấy cũng có rủi ro tiềm ẩn bị vấp ngã và ông phải chịu những lo ngại của vợ ông về những hoạt động giải trí hoạt động và sinh hoạt hằng ngày trong ngôi nhà không bảo đảm an toàn … Tóm lại, những tổn thương ý thức cho cả ông và bà Sheppard là nghiêm trọng, vĩnh viễn và không phải là nhỏ. Nó đủ để bảo vệ bồi thường .

5. Mối quan hệ giữa bồi thường thiệt và phạt vi phạm hợp đồng

Chế tài phạt vi phạm hợp đồng có mục tiêu hầu hết là trừng phạt, ảnh hưởng tác động vào ý thức của những chủ thể nhằm mục đích giáo dục ý thức thượng tôn pháp lý, phòng ngừa vi phạm hợp đồng. Với mục tiêu như vậy, phạt vi phạm được vận dụng một cách phổ cập so với những vi phạm hợp đồng. Khác với phạt vi phạm hợp đồng, bồi thường thiệt hại là hình thức vận dụng nhằm mục đích Phục hồi, bù đắp những quyền lợi vật chất bị mất của bên bị vi phạm hợp đồng mua và bán .
Điều 307 Luật Thương mại năm 2005 pháp luật :

“ 1. Trường hợp những bên không có thỏa thuận hợp tác phạt vi phạm thì bên bị vi phạm chỉ có quyền nhu yếu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp Luật này có pháp luật khác .
2. Trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác phạt vi phạm thì bên bị vi phạm có quyền vận dụng cả chế tài phạt vi phạm và buộc bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp Luật này có pháp luật khác ” .

Theo đó hoàn toàn có thể hiểu rằng, nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng sẽ mặc nhiên phát sinh khi có đủ những địa thế căn cứ theo Điều 303 Luật Thương Mại năm 2005 mà không cần có thỏa thuận hợp tác vận dụng kèm theo thỏa thuận hợp tác phạt vi phạm. Hay nói cách khác, bên bị vi phạm trong hợp đồng không cần phải dựa trên một thỏa thuận hợp tác trước nào đó để hoàn toàn có thể có được quyền nhu yếu đòi bồi thường thiệt hại. Trong khi đó, để có quyền nhu yếu phạt vi phạm thì phải dựa trên thỏa thuận hợp tác giữa những bên. Cách tiếp cận này của Luật Thương mại năm 2005 cũng giống như Bộ nguyên tắc UNIDROIT : “ ( Điều 7.4.1 ) và “ ( Điều 7.2.4 ) .
Khoản 3 Điều 418 Bộ luật Dân sự năm năm ngoái lao lý :

“ Các bên hoàn toàn có thể thỏa thuận hợp tác về việc bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại. Trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác về phạt vi phạm nhưng không thỏa thuận hợp tác về việc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm chỉ phải chịu phạt vi phạm ” .

Như vậy, Bộ luật Dân sự năm 2005 và Bộ luật Dân sự năm năm ngoái có cùng cách tiếp cận, nhưng có sự độc lạ so với lao lý của Luật Thương mại năm 2005. Cụ thể, Bộ luật Dân sự nhu yếu bên bị vi phạm nếu muốn được vận dụng đồng thời hai chế tài cả phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại thì cần có sự thỏa thuận hợp tác là “ vận dụng đồng thời ” hai chế tài. Tức là vừa phải có thỏa thuận hợp tác phạt vi phạm, vừa phải có “ yếu tố thỏa thuận hợp tác ” vận dụng chế tài bồi thường thiệt hại thì mới hoàn toàn có thể vận dụng đồng thời. Trong khi đó, cách tiếp cận của Luật Thương mại năm 2005 thì chỉ cần có thỏa thuận hợp tác về phạt vi phạm mà không cần có “ yếu tố thỏa thuận hợp tác ” về quyền nhu yếu bồi thường thiệt hại, bên bị vi phạm vẫn hoàn toàn có thể có quyền vận dụng đồng thời cả hai chế tài .

Trong bản thân Điều 418 Bộ luật Dân sự năm 2015 đã tồn tại sự mâu thuẫn. Cụ thể: Thứ nhất, “các bên có thể thỏa thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại”, điều này có thể hiểu là khi có thỏa thuận phạt thì quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại vẫn là mặc định, nếu các bên muốn chỉ áp dụng điều khoản phạt mà không đặt vấn đề bồi thường thiệt hại thì phải nêu rõ trong thỏa thuận. Thứ hai, “… hoặc (có thể thỏa thuận) vừa phải nộp phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại. Trường hợp các bên không có thỏa thuận về bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm”. Điều này có thể hiểu ngược lại là trong trường hợp có thỏa thuận phạt thì quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại không còn là quyền mặc nhiên nữa, nghĩa là nếu các bên vừa muốn phạt hợp đồng, vừa muốn bồi thường thiệt hại thì phải nói rõ trong hợp đồng. Nếu chỉ thỏa thuận về phạt vi phạm và không có thỏa thuận về bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm. Như vậy, không thể đồng thời trong một điều khoản lại chứa đựng hai cách thể hiện quan điểm trái ngược nhau như vậy.

Xem thêm: Trung Tâm Bảo Hành Huawei Đà Nẵng ❤️️ Các Trung Tâm

Có thể thấy, cách tiếp cận mối quan hệ giữa phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại trong Luật Thương mại năm 2005 hợp lý hơn và phù hợp với ý nghĩa, mục đích của bồi thường thiệt hại. Bởi ý nghĩa của chế tài phạt vi phạm là nhằm mục đích răn đe, trừng phạt nên việc có muốn thực hiện mục đích này không thì phụ thuộc vào ý chí của các bên khi thiết lập hợp đồng. Trong khi ý nghĩa của chế tài bồi thường thiệt hại lại là bù đắp những tổn thất mà bên bị vi phạm phải gánh chịu do hành vi vi phạm của bên vi phạm, có thể xem là “quy luật tự nhiên” gây thiệt hại thì phải bồi thường cho những tổn thất mình gây ra. Việc bên bị vi phạm không có câu chữ “bên vi phạm vừa phải chịu phạt vi phạm vừa phải bồi thường thiệt hại” không có nghĩa họ từ bỏ quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại của mình.
Như vậy, việc quy định cần phải có một thỏa thuận “vừa phải chịu phạt vi phạm, vừa phải bồi thường thiệt hại” để được áp dụng đồng thời cả hai chế tài là không hợp lý. Chúng ta nên theo cách tiếp cận của Luật Thương mại năm 2005, chỉ cần có thỏa thuận phạt vi phạm còn trách nhiệm bồi thường thiệt hại vẫn có thể mặc nhiên phát sinh khi có đủ căn cứ mà không cần phải có sự thỏa thuận trước đó song hành cùng với thỏa thuận phạt vi phạm.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.6162 để được giải đáp. Rất mong nhận được sự hợp tác! Trân trọng./.

Luật Minh Khuê  (Sưu tầm & biên tập)

Source: https://suachuatulanh.org
Category : Bảo Hành Tủ Lạnh