Quẻ 33 – Thiên Sơn Độn – Luận giải ý nghĩa 64 quẻ Kinh Dịch

Trong Kinh Dịch có 64 quẻ. Quẻ Thiên Sơn Độn là quẻ thứ 33 trong 64 quẻ Kinh Dịch. Cùng tìm hiểu về quẻ Thiên Sơn Độn và ứng dụng của nó trong đời sống thông qua bài viết tổng hợp dưới đây của Thăng Long Đạo Quán! Mời các bạn cùng đón đọc!

1. Quẻ Thiên Sơn Độn là gì?

“ Độn giả, thối dã, ẩn dã ”遯 者 ， 退 也 ， 陰 也 。

• Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).

  Bạn đang đọc: Quẻ 33 – Thiên Sơn Độn – Luận giải ý nghĩa 64 quẻ Kinh Dịch

• Ngoại quái là ☰ ( | | | 乾 qian2 ) Càn hay Trời ( 天 ) .

Tại sao quẻ Độn, theo sau quẻ Hằng ? Hằng, là lâu bền hơn, lâu mãi cũng phải dừng lại và thối lui, nên Độn, là thối lui, là ẩn dật. “ Độn ” là nhị âm ( bóng tối ) lấn dần ánh sáng phải thối lui dần ra ngoại quái. Nên chú ý đến quẻ Đại Tráng là đánh ngược lại quẻ Độn, vì Đại Tráng thì có đến 4 dương lấn nhị âm, Dương trưởng Âm tiêu ; còn Độn, là Âm trưởng Dương tiêu, hai âm lấn 4 dương ra ngoài .

XEM THÊM: Luận giải 64 quẻ trong Kinh dịch!

Đây, là quẻ thuộc về tháng sáu Âm trưởng Dương tiêu người quân tử xem đó mà nên nghĩ đến việc thối lui, đến thời quy ẩn “ Thiên Địa bế, hiền nhân ẩn ”, đúng là chỗ mà Lão Tử khuyên “ công thành, thân thối, thiên vị đạo dã ”. Thật là bậc quân tử thức thời, không ai lại còn tham quyền cố vị, ở lại mà tận thưởng sự nghiệp của mình, thường khi tiểu nhân tiến lên nắm chính quyền sở tại, người quân tử cần sớm ra đi !Bóng tối, rất có lợi cho người có nhiều công lao với đời, với nước ! Tiểu nhân mà tiến, thì quân tử lui, là đạo “ minh triết bảo thân ” vậy, không gì hay bằng !Đừng lẫn lộn sự quy ẩn với sự trốn tránh. Quy ẩn, là ứng điềm dưỡng khí tồn thần, đâu phải vì sợ tiểu nhân mà chạy trốn. Thời “ quy ẩn ” rất lợi cho bậc người quân tử tài cao không biết chừng nào, vì chính đó là lúc “ con ong chế mật ”. Hút mật, thì con ong thao tác trong ánh sáng ban mai, nhưng chế mật phải bí mật chế trong bóng tối của hang ổ !

2. Luận giải về quẻ Thiên Sơn Độn

2.1. Thoán từ

Hanh, tiểu lợi trinh .恆 ， 小 利 貞 。Độn, mới chỉ có nhị âm, nên còn hanh thông, có điều là sẽ chỉ có lợi cho những việc làm nhỏ, mà không có lợi cho việc làm lớn. Là ý làm thế nào ?Thời “ độn ” là quân tử ẩn, nên lo việc trứ thư lập ngôn ( công việc làm trong bóng tối, li ti mà thôi ), chứ không lợi cho người quân tử ra gánh vác đại sự ! Là vì ở thời Độn, phải “ độn ” mới đúng đạo ! làm theo đạo Tiểu Súc và Đại Súc ( số 9 và số 26 ) .

2.2. Thoán Truyện

Độn khô cứng, độn nhi hanh hao dã .Cương đương vị, nhi ứng, dữ thời hành dãTiểu lợi trinh, tẩm nhi trưởng dãĐộn chi thời, đại hĩ tai !遯 亨 ， 遯 而 亨 也 。剛 當 位 而 應 ， 與 時 行 也 。小 利 貞 ， 浸 而 長 也 .遯 之 時 ， 義 大 矣 哉Thân người quân tử tuy thối lui, không phải thối lui để tọa hưởng nhàn nhã, mà thối lui để trước hết gìn giữ Thiên Chân chẳng bị hoen ố cho nên vì thế dục ! nên Độn mà hanh thông. “ Lợi tiểu trinh ”, là nhờ ở cảnh quy ẩn mới hoàn toàn có thể vừa hàm dưỡng Thiên Chân, vừa lo việc “ văn sức ” của Tiểu Súc và Đại Súc … Chưa gấp gì cho lắm, bởi Âm mới chỉ có 2 hào Âm, mà còn đến 4 hào Dương … người quân tử nên kịp thời rút lui, và trong bóng tối liên tục làm việc làm “ chế mật ”, bởi đó là việc làm lâu bền hơn và trường kỳ ! ( cẩm nhi trường đã ) từ từ lớn, chứ chưa thật lớn đâu, nên người quân tử cũng kịp thời mà lo dự trù kế hoạch. Cho nên mới nói : “ Thời Độn, to lắm thay ! ”. To lớn, là nhờ còn có thời giờ lo nghĩ đến việc dự trù kế hoạch … Còn 4 hào Dương là “ cương đương vị ” ứng theo đó mà hành vi ! ( dữ thời hành 與 時 行 ) vì thối lui quy ẩn, đây, là một sự “ quy ẩn có dữ thế chủ động ” .

XEM THÊM: Quẻ Trạch Sơn Hàm

2.3. Đại Tượng

Thiên hạ hữu Sơn. Độn .Quân tử dĩ viễn tiểu nhân, bất ố nhi nghiêm .天 下 有 山 ， 遯 。君 子 以 遠 小 人 ， 不 惡 而 嚴 。Chúng ta ở dưới núi, thấy núi là cao, nhưng lên tới đỉnh núi mà nhìn Trời, thì Trời cao lồng lộng làm thế nào ?“ Sơn cao hữu hạn, còn thiên thể vô cùng ” có khác nào thần Sông gặp thần Biển mới than : “ Trước đây, tôi tưởng Sông cả là to lớn không biết chừng nào, nên tự hào là lớn nhất, nhưng nay thấy được cái bát ngát của Biển cả, thì Sông cả có là gì ? ” … Đó, là tượng của quẻ Độn .Người quân tử theo đó, học cách xa lánh tiểu nhân ( quân tử dĩ viễn tiểu nhân ), giữ vẻ nghiêm nghị sang chảnh để cho nó nể mà xa mình, chứ không xử ác với chúng ( tức là không khinh khi mạt sát ) bất ác nhi nghiêm 不 惡 而 嚴 .Cái Tâm của người quân tử chứa cả người Thiện lẫn người Ác, chứ không phải chỉ nể có người thiện mà xử ác với kẻ bất thiện, nên không gây ác cảm với bọn tiểu nhân, tránh được sự trả thù của chúng, theo nghĩa hẹp !Nghiêm trang với bọn tiểu nhân, là để khỏi phải bị chúng lờn mặt ; rồi tự nhiên đâu vào đó : “ những tùng kỳ loại ”, chúng thấy ta không phải cùng loại với chúng, tự nhiên chúng xa ta ! ta khỏi phải đuổi chúng. Thiền dặn ta, khi nói về Đạo Tâm :Bất đồ ác nhi sinh hiềm ,Bất quán thiện nhi cần thố ,Bất xá trí nhi cận ngu ,Bất phao mê nhi cầu tựu ngộ ,Đạt Đại Đạo hề, quá lượng !( Đừng thấy dữ mà chê ,Đừng thấy lành mà ngộ .Đừng bỏ trí mà gần ngu ,Đừng bỏ mê, mà theo ngộ !Được vậy thì mới đạt được Đạo Tâm ! )( Bồ Đề Đạt Ma, Lục Môn Thiếu Thất, trang 77 )

2.4. Tiểu Tượng

Sơ Lục : Độn vĩ lệ, đồ vật hữu du vãng .初 六 ： 遯 尾 厲 ， 勿 用 有 攸 往 。Tượng : Độn vĩ chi lệ, bất vãng hà tai dã .象 曰 ： 遯 尾 之 厲 ， 不 往 何 災 也 。

Theo lệ đọc Dịch, xem quẻ thì lấy hào Thượng là đầu (thủ 首 ; còn hào chót dưới, là đuôi (vĩ 尾).

Sơ Lục, thuộc về bộ đuôi, nên gọi là Độn vĩ. Ở thời Độn, ai ai cũng lo thối lui trước, chỉ còn Sơ Lục này âm tính nên lù đù rù rờ mà lọt ở về sau, không kịp thối lui. Ở thời Độn, như vậy, tất phải gặp nguy !Vậy, chớ nên hấp tấp vội vàng triển khai bất kể việc gì ! ( Vật dụng hữu du vãng 勿 用 有 攸 往 ) .Nếu, khôn ngoan, biết là nguy mà không chịu tiến công bất kỳ ở đâu cả, thì cũng sẽ không có tai hại gì ( bất vãng hà tai dã 不 往 何 災 也 。 ) .Lục Nhị : Chấp chi dụng hoàng ngưu chi cách, mạc chi thắng thoát .六 二 ： 執 之 用 黃 牛 之革 ， 莫 之 勝 說 。Tượng viết : Chấp dụng hoàng ngưu, cố chí dã .象 曰 ： 執 用 黃 牛 ， 固 志 也 。( Da bò vàng thật chắc dùng làm dây, thì cột rất chắc 黃 牛 之革 ， 莫 之 勝 說 dụng hoàng ngưu chi cách, mạc chi thắng thoát. ) Đây, là nói về 2 hào Nhị và Ngũ, có cái tượng quân thần tương đắc, bởi cả 2 đều đắc trung đắc chánh ( nhất là hào Cửu Ngũ thuộc Dương, “ dương cư dương vị ”, còn Lục Nhị thì thuộc Âm, “ âm cư âm vị ” là hay nhất ). Hai bên phối hợp với nhau rất là khắng khít và bền chặt khác nào cột lại với nhau bằng sợi dây da bò vàng, không sao lột ra nổi ! ( mạc chi thắng thoát ) .Trong thời Độn, ai ai cũng tính lui, chỉ có Lục Nhị này keo sơn khắng khít với Cửu Ngũ, quyết chí cùng sinh cùng tử, nên được thành công xuất sắc ! Thoán có lời : “ Độn, khô cứng, tiểu lợi trinh ”, là nói về hào Lục Nhị này rất trung thành với chủ với Ngũ ! Bởi vậy, hào từ quẻ hào Lục Nhị không thấy dùng chữ “ độn ” ( là lui bước ). “ Ngũ đâu, Nhị đó ”, dù Ngũ có ra đi “ ẩn dật ” thì Nhị cũng theo một bên không rời !Cửu Tam : Hệ độn, hữu tật lệ, súc thần thiếp kiết .九 三 ： 繋 遯 ， 有 疾 厲 ， 畜 臣 妾 吉 。Tượng viết : Hệ độn chi lệ, hữu tật bái dã. Súc thần thiếp, kiết, bất khả đại sự dã .象 曰 ： 繋 遯 之 厲 ， 有 疾 憊 也 。 畜 臣 妾 ， 吉 ， 不 可 大 事 也 。“ Hệ ”, là bị hệ lụy, “ hệ độn ” trốn ra đi nhưng bị vương vấn tư tình, còn phải lo nuôi dưỡng bầy “ nô bộc tỉ tất ” … Làm vậy, không sao, tốt … nhưng người mà đến lúc phải rút lui, còn bận đến bọn thê nhi thần thiếp, là bọn quá tầm thường, không phải là hạng người hoàn toàn có thể làm ra một đại sự nào ( bất khả đại sự dã 不 可 大 事 也 ) .Cũng như kẻ muốn sống ẩn độn mà bị phải một chứng bệnh ngặt nghèo nguy hại ( hữu tật bái dã ), thì nên liên tục lo nuôi bọn thần thiếp bên mình để họ săn sóc cho. Tam, còn ở nội quái Cấn, còn vương vấn nhiều trần tục ( Đây, là nói về xã hội thời phong kiến, kẻ có một vị thế nào đều có chung quanh bọn tôi trai mọi gái phụng sự. )Cửu Tứ : Háo độn, quân tử kiết, tiểu nhân phù .九 四 ： 好 遯 ， 君 子 吉 ， 小 人 否 。Tứ, thoát khỏi nội quái Cấn, qua ngoại Kiền, nên tâm hồn thanh thoát. Thời Độn, người quân tử thích sự quy ẩn, còn kẻ tiểu nhân rất không ưa việc Độn này ! Bản chất người quân tử khi nào cũng thích sống một mình, còn bọn tiểu nhân thích sống với quần đoàn, với chỗ đông người, bởi thực chất là nô lệ. ( “ quân tử kiết, tiểu nhân phù ” 君 子 吉 ， 小 人 否 。 )Phải chăng đây, cũng là tiêu chuẩn để hoàn toàn có thể phân biệt tiểu nhân quân tử. Ta thấy quẻ Cấn một Dương bộn bề với tập đoàn lớn hai âm tịnh tiến .( Cửu Tứ gọi là “ háo Độn 好 遯 ”, là vì nó dứt khoát tuyệt giao với Sơ hào ! của nội Chấn ! ) Bản chất Quân tử nên rất ưa sống trong tịch mịch cô liêu .Cửu Ngũ : Gia độn, trinh kiết. Dĩ chánh, chí dã .九 五 ： 嘉 遯 ， 貞 吉 ， 以 正 志 也 。Gọi là “ Gia độn ” ( tăng gấp đôi sự ưa thích sống trong cảnh quy ẩn … ) dứt tuyệt với thế nhân và thế sự !Hạ ứng với Lục Nhị cùng một đức trinh, do đó Ngũ mà bỏ toàn bộ ra đi thối ẩn, thì Nhị cũng đồng tâm hợp ý cùng dắt nhau đi tị ẩn tránh tiểu nhân đạo trưởng, thì cách độn như vậy, tuyệt đẹp ( tinh khiết ). Cửu Ngũ kinh khủng bỏ xã hội của bọn tiểu nhân cầm quyền, thì tiểu nhân không còn hoàn toàn có thể dụ được con người ấy … như trường hợp Gandhi dứt khoát phủ nhận sự cộng tác với chính quyền Anh, được người trong cả nước theo, vì vậy Anh quốc phải trả độc lập cho Ấn Độ. Gandhi, quả đúng là hào Cửu Ngũ quẻ Độn .Thượng Cửu : Phì độn, vô bất lợi … vô sở nghi dã .上 九 ： 肥 遁 無 不 利 。 。 。 無 所 疑 也 。Thời “ độn ” là thời “ tiểu nhân đạo trưởng, quân tử đạo tiêu ”, người quân tử càng “ lui ẩn ” xa quần chúng bao nhiêu, càng được tự do rất đầy đủ bấy nhiêu !Thượng Cửu là dương cương ở chỗ ở đầu cuối của ngoại Kiền, không còn phải là kẻ ở trong chính quyền sở tại nữa ! mà đây là những bậc lão thành, hiền nhân, cao sĩ …Trên, không còn ai phải tôn thờ, dù là bậc chí tôn nguyên thủ ; dưới cũng không còn hệ ứng với ai ( bởi Thượng và Tứ đều là dương cương toàn bộ ). Cho nên, không ai thù ghét, dù kẻ tiểu nhân cũng không ai oán ghét … Họ đây, là bậc Thánh rồi ! Đâu phải đợi đến thời Độn, mà họ lo “ độn ”, họ đã “ độn ” lâu rồi ! tức là họ là người “ thân ngoại ” chỗ mà Lão Tử bảo “ ngoại kỳ thân, nhi thân tồn ”. Họ có đi đến đâu, bọn tiểu nhân cũng không thấp thỏm bị họ giành giật quyền hành ! Cho nên họ đến đâu cũng được yên thân. Họ là hạng người không thích Danh Lợi, cho hay Tặng Ngay, họ còn chẳng lấy, nữa là họ đi tranh ăn những món thịt thừa, cơm mứa …

3. Thiên Sơn Độn là quẻ HUNG hay CÁT?

Quẻ Thiên Sơn Độn có điềm “ Mưu sự bất thành ” do đó nó là quẻ HUNG trong Kinh Dịch. Đây là quẻ chỉ dịch chuyển trong cuộc sống nhưng không theo chiều hướng tích cực mà ngược lại, theo khunh hướng xấu đi. Quẻ chỉ ra rằng đây là thời kỳ những cái tốt giảm dần, cái xấu thắng thế. Đây không phải là thời gian tốt để mở bán khai trương hoặc khởi đầu một việc làm mới, cũng không nên đi xa mái ấm gia đình, thi tuyển khó thành .Sức khỏe thì dễ bệnh tật, đặc biệt quan trọng so với người nhà. Đời sống tình cảm thì gặp nhiều trục trặc, tình duyên khó thành .

4. Ứng dụng của quẻ Thiên Sơn Độn 

• Trong cuộc sống: Đối với đời sống mái ấm gia đình, bạn cần biết nhẫn nhịn, lễ độ, kính trên nhường dưới để mái ấm gia đình được ấm cúng. Còn nếu như sự nhẫn nhịn của bạn bị chà đạp thì đừng ngần ngại ra ở riêng để đời sống của đôi bên cùng dễ thở nhé !
• Trong kinh doanh, làm ăn: Nếu bị những doanh nghiệp khác cùng ngành nghề cạnh tranh đối đầu thì nên biết đường rút lui sớm để tránh bị thiệt hại .
• Trong chuyện tình cảm: Để không bị thiệt thòi trong chuyện tình cảm, cần biết tôn trọng đối phương. Nhưng nếu đối phương được nước làm tới thì cũng nên mạnh dạn vứt bỏ thứ tình cảm không tương thích này đi nhé !

5. Lời kết

Trên đây là bài viết tổng hợp chi tiết cụ thể nhất về quẻ 33 trong Kinh Dịch – Thiên Sơn Độn. Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin hữu dụng và đừng quên san sẻ bài viết này đến bạn hữu, người thân trong gia đình nhé !

Nếu còn bất kỳ điều gì thắc mắc, đừng ngần ngại để lại comment hoặc liên hệ trực tiếp hotline: 1900.3333 hoặc Zalo: 0855.100000. Nhanh tay cài đặt ứng dụng phù hợp về điện thoại của mình tại đây:

Đánh giá post

Source: https://suachuatulanh.org
Category : Tư Vấn