TRẠNG LƯỜNG LƯƠNG THẾ VINH

MỐI TÌNH ĐẦU DANG DỞ

CỦA TRẠNG LƯỜNG

– Lê Thái Dũng

Chuyện tình duyên của Trạng Lường Lương Thế Vinh không mấy thuận lợi. Ông cũng có những tâm sự, trăn trở, muộn phiền khó lời diễn tả.

Bạn đang đọc: TRẠNG LƯỜNG LƯƠNG THẾ VINH

Vợ dìu chồng làm vế đối trả lời vua

Lương Thế Vinh xuất thân trong một mái ấm gia đình nông dân nghèo ở làng Cao Hương, huyện Thiên Bản, phủ Nghĩa Hưng, trấn Sơn Nam ( nay là làng Cao Phương, xã Liên Bảo thuộc huyện Huyện Vụ Bản, Tỉnh Nam Định ), từ nhỏ đã nổi tiếng thần đồng, rất giỏi thống kê giám sát, không sách nào không đọc, am tường nhiều việc. Khi trưởng thành, ông lấy tên tự là Cảnh Nghị, hiệu là Thụy Hiên .
Năm Quý Mùi ( 1463 ) đời Lê Thánh Tông, triều đình mở khoa thi tuyển nhân tài, Lương Thế Vinh trảy kinh ứng thí. Với văn phong dồi dào, ý tứ thâm thúy, kiến thức và kỹ năng thoáng rộng nên bài thi của ông được chấm cao nhất, những quan đảm nhiệm đọc quyển thi đã nhìn nhận bài thi của ông là “ có tri thức, xứng danh đậu đầu ”, còn vua Lê Thánh Tông khi xem bài thi của ông, phê dòng chữ khen ngợi : “ Quyển này rõ ràng không hổ danh là một bài đối sách, văn càng đọc càng cảm thấy thú vị ”, thế là Lương Thế Vinh đoạt thương hiệu Trạng nguyên, năm đó ông mới 22 tuổi .

Sau khi làm lễ vinh quy bái tổ, Lương Thế Vinh đã cưới con gái thầy học của mình để báo đáp công ơn dạy bảo; ít lâu sau ông về triều làm quan, ban đầu được vua giao trông nom công việc văn quán với chức Tri vinh văn quán, sau lại làm Hàn lâm thị thư chương viện, Chưởng viện sự, Nhập thị kinh diên, Thị thư Viện hàn lâm, kiêm Sùng văn quán Tú lâm cục Tư huấn… Các giấy tờ, thư từ giao thiệp với nhà Minh đều do ông soạn thảo. Khi hội Tao Đàn được thành lập, Lê Thánh Tông cho ông giữ chức Tao Đàn sái phu.

Về người phụ nữ như mong muốn trở thành phu nhân quan Trạng, ngoài một giai thoại được lưu truyền đến nay thì sử sách không cho biết chút nào về thân thế, gia cảnh, tên họ của bà là gì … Chuyện kể rằng một lần vua Lê Thánh Tông đi kinh lý vùng Sơn Nam có ghé thăm làng Cao Hương, quê của Lương Thế Vinh, lúc bấy giờ quan Trạng cũng đang theo hầu vua. Sau khi nghỉ ngơi một đêm, hôm sau vua đến vãn cảnh chùa làng. Khi đó, sư cụ đang ngồi tụng kinh, thấy nhà vua đến liền vội vã đứng dậy nghênh đón, trông cũng luống cuống sư cụ đánh rơi chiếc quạt xuống đất. Chú tiểu đứng hầu bên cạnh định cúi xuống nhặt, nhưng một viên quan tùy tòng của vua đã nhanh tay nhặt quạt đưa cho sư cụ. Vua Lê Thánh Tông trông thấy vậy, liền nảy ra một vế đối. Sau khi rời chùa, vua quan cùng nhau trò chuyện vui tươi trong một bữa tiệc tại đình làng, trong lúc cao hứng, nhà vua đã ra vế đối thách những quan đối lại :

– Các khanh chắc còn nhớ việc tại ngôi chùa sáng nay, một đại thần đã nhặt giúp cho sư trụ trì chiếc quạt. Nay trẫm có vế đối như sau : “Ðường thượng tụng kinh sư sử sứ”.

Câu đối đó có nghĩa là : Trên bục tụng kinh sư khiến sứ, tức là nhà sư sai khiến được quan. Nội dung câu đối ra không khó, nhưng oái ăm ở ba chữ đồng âm liên tiếp nhau là sư, sử, sứ. Nó khiến các quan đều cau mày suy nghĩ để tìm ra câu thích hợp đối lại. Trạng nguyên Lương Thế Vinh cứ ung dung ngồi uống rượu chẳng nói năng gì, cũng dường như chẳng để tâm suy nghĩ về vế đối kia, ông vẫy tay ra hiệu gọi chú lính hầu của mình lại rỉ tai thì thầm mấy câu. Anh lính nghe xong thì chạy biến đi.

Vua Lê Thánh Tông thấy không ai nhanh gọn đối được bèn quay lại chỉ đích danh Lương Thế Vinh phải đối, nhưng ông chỉ cười trừ xin khất trong chốc lát. Một lúc sau vợ quan Trạng đến, ông lấy cớ uống rượu say quá xin phép vua cho vợ dìu mình về nhà nghỉ ngơi. Tưởng rằng một người có tài tài ứng đối như Lương Thế Vinh mà thời điểm ngày hôm nay cũng gặp thế bí đành phải đánh bài chuồn, nhà vua lấy làm đắc ý lắm, liền hỏi :
– Thế nào ái khanh ? Đối được hay không thì phải nói đã rồi hẵng về chứ ?
Lương Thế Vinh gãi đầu, gãi tai rồi chắp tay ngập ngừng đáp :
– Dạ … muôn tâu chúa thượng, hạ thần đối rồi đấy ạ !
Vua và những quan lấy làm lạ, quá bất ngờ nhìn nhau không rõ quan Trạng đang đùa hay vì say rượu mà lú lẫn. Mọi người gạn hỏi mãi, Lương Thế Vinh mới chỉ tay vào người vợ đang dìu mình, mà đọc rằng :

– Ðình tiền túy tửu, phụ phù phu.

Vế đối lại của ông có nghĩa là : Trước sân say rượu, vợ dìu chồng. Trong vế đối cũng có ba chữ cuối đồng âm là phụ, phù, phu. Nhà vua tươi cười truyền lệnh thưởng rất hậu cho Lương Thế Vinh còn các quan đồng liêu cũng hết sức thán phục, nể trọng tài năng của ông.

Mối tình đầu dang dở

Là một người rất giỏi Nho học, sách nào cũng đọc, hiểu biết rộng, có tài năng trong lĩnh vực toán học, tôn giáo, âm nhạc…, Lương Thế Vinh chính là người soạn cuốn Đại thành toán pháp nổi tiếng, chế tạo ra bàn tính gẩy, là tác giả của Thích giáo khoa Phật kinh thập giới nói về 10 điều răn dạy của Đức Phật cùng cuốn Thiền môn giáo khoa. Ông còn tham gia soạn lễ nhạc triều đình, sáng tác âm nhạc, soạn cuốn Hý phường phả lục nói về nghệ thuật chèo như các khoán ước của phường chèo, kịch bản và diễn xuất, cách đánh trống chèo, phương pháp múa hát và đặc biệt nhất Lương Thế Vinh được coi là người đặt nền móng cho loại hình đặc sắc: múa rối nước.

Không chỉ giỏi thơ văn, thống kê giám sát, Lương Thế Vinh còn thích đến với những phường hát chèo, hỏi han về tích hát, về đàn sáo, và rất am hiểu nghành nghề dịch vụ nghệ thuật và thẩm mỹ này. Một lần vua cho vời phường chèo đến hát mừng Xuân, Lương Thế Vinh cũng vui tươi ngồi kéo nhị và tham gia một vai diễn. Loại hình thẩm mỹ và nghệ thuật ca múa nhạc truyền thống lịch sử có sức hấp dẫn rất lớn với ông, tương truyền từ khi còn nhỏ, Lương Thế Vinh đã thích ngồi nghe cha mình thổi sáo, kéo nhị và xin được học bằng được. Với những buổi màn biểu diễn chèo, quanh vùng mỗi khi có tiếng trống chèo nổi lên là y như rằng Lương Thế Vinh xuất hiện, xem một cách mê hồn, thú vị và cũng từ những buổi xem chèo, mối tình đầu đã nảy nở trong trái tim con người mang trong mình chất lãng tử, mê ca hát và đời sống phóng khoáng, vui tươi nơi thôn dã. Đúng như ca dao có câu :

Chẳng thèm ăn chả ăn nem

Thèm no cơm tẻ, thèm xem hát chèo.

Ở tuổi trưởng thành, cũng như thói quen vốn có, lần ấy nghe tiếng trống chèo giục giã, Lương Thế Vinh đã thấy rộn ràng trong người liền cùng bạn hữu rủ nhau đi xem khi biết có một đoàn chèo đến diễn ở làng Si ( nay thuộc xã Vĩnh Hảo, huyện Huyện Vụ Bản, Tỉnh Nam Định ). Khi dân chúng trong vùng đã tập trung chuyên sâu đông nghịt, buổi diễn sắp khởi đầu thì tự nhiên người kéo nhị không may bị cảm bất thần, chưa có ai sửa chữa thay thế, tiếng xì xào buôn chuyện lao xao : Không có tiếng nhị thì làm thế nào mà diễn chèo được ? .
Thế rồi, như số phận bày đặt, đúng lúc ấy Lương Thế Vinh đến, biết chuyện liền lách qua đám đông đến xin tình nguyện chơi đàn nhị thay cho nhạc công bị cảm. Không ít người xem hát hôm đó nhìn chàng trai với vẻ không tin yêu, nhưng cũng có người biết tài của Lương Thế Vinh liền lên tiếng ủng hộ, người trùm trưởng của phường chèo không rõ sự tình ra sao nhưng rồi không còn cách nào khác, đành mời vào kéo đàn nhị giúp .
Buổi diễn mở màn, người xem nhanh gọn bị chinh phục bởi tiếng đàn nhị thành thạo và điêu luyện, đây đó có tiếng khen tấm tắc vang lên. Trên chiếu chèo, tiếng nhị có vẻ như cũng khiến những diễn viên bộc lộ hay hơn, nhất là cô đào nhất diễn càng xuất sắc với giọng ca thướt tha, đằm thắm. Từ giật mình cho đến cảm phục, cô đào hát mà cũng là gửi gắm tình cảm cá thể của mình :

Biển tình mênh mông, biển tình dâu bể

Sẽ nâng niu ai vững lái chồng chèo ?

Và rồi cô hát điệu chức cẩm hồi văn, đôi mắt hướng ánh nhìn thắm thiết xao xuyến lạ lùng về chàng nhạc công đang say sưa kéo nhị :

Thiếp xin chàng đèn sách văn chương

Dầu hao thiếp rót

Bấc non thiếp ngắt

Ngọn đèn tàn thiếp khâu…

Sau khi buổi diễn kết thúc, cô đào đã dữ thế chủ động đến gặp ngỏ lời cảm ơn Lương Thế Vinh. Tuy mới gặp mà có vẻ như đã biết nhau từ lâu, hai người trò chuyện vui tươi, quyến luyến. Bởi vậy mà ông có được một lần trong đời trò chuyện kề cận bên nàng. Biết Lương Thế Vinh sắp đi thi, dẫu rất có tình cảm với chàng nhưng cô đào không dám thổ lộ vì mình là phận gái ai làm chuyện “ cọc đi tìm trâu ”, cũng vì tình cảm sợ ảnh hưởng tác động đến bước đường sự nghiệp của chàng, hơn thế nữa ý niệm Nho giáo khắc nghiệt, những kẻ như mình là phận “ xướng ca vô loài ” hèn kém, sao sánh được mà đòi với cao với con người tài đức đó mà tương lai chắc như đinh sẽ hiển đạt khi gặp hội rồng mây. Còn Lương Thế Vinh cũng mê mệt tiếng hát và nét duyên đằm thắm của cô đào, chàng đã đắm đuối nhìn như muốn ngỏ lời hẹn hò gặp gỡ, nhưng cô đào chỉ động viên chuyện học tập, thi tuyển không cho biết cả tên tuổi lẫn quê quán của mình … Hôm sau phường chèo rời đi diễn ở nơi khác, Lương Thế Vinh muốn đi tìm cô đào mà ông luôn nhớ nhưng không cách gì tìm được …

Thời gian thấm thoát trôi qua, Lương Thế Vinh đăng tên tham dự, đỗ Giải Nguyên trong kỳ thi Hương, rồi vượt qua kỳ thi Hội với danh hiệu Hội Nguyên, vào thi Đình, đoạt học vị Trạng Nguyên. Khi về vinh quy bái tổ, ông lấy con gái thầy học của mình khi cha mẹ hối thúc mau chóng yên bề gia thất, muốn tiểu đăng khoa cùng với đại đăng khoa, “song hỉ lâm môn”.

Truyền rằng để đón mừng quan Trạng, những quan lại và chức dịch địa phương cùng dân làng mở hội để khao vọng, có mời gánh chèo đến hát góp vui. Đinh mệnh thật trớ trêu, trong gánh chèo đó có cô đào năm xưa ! Biết chuyện chàng trai kéo nhị ngày trước nay đã đỗ Trạng nguyên, lại vừa có vợ, cô đào thấy buồn tê tái, đêm đó cô đem tổng thể tâm sự của mình gửi vào lời ca, cô hát hay đến mức rất nhiều người xúc động đến rơi nước mắt. Cũng trong đêm đó, tủi cho số phận hẩm hiu, cô đào để lại một bài thơ tuyệt mệnh rồi tự tử !. Hay tin dữ, Trạng nguyên Lương Thế Vinh vô cùng đau đớn xót thương, tự làm bài văn tế thống thiết bi ai, sau đó ông cho lập miếu thờ cô đào tại giáp Nhất của làng Cao Hương, dân làng gọi đó là miếu Ả Đào và thôn có ngôi miếu thì gọi là Đào thôn hoặc xóm Đầu .
Sau khi Lương Thế Vinh qua đời, nhớ ơn công đức của ông, dân làng đã lập đền thờ tôn ông làm phúc thần, thế là Cao Hương trước có miếu Ả Đào, nay có thêm đền thờ quan Trạng. Số phận không cho hai con người tài hoa đến được với nhau nhưng hẳn ở nơi suối vàng, chốn u linh huyền ảo họ sẽ ở bên nhau .

Bài thơ khước từ lương duyên

Ngoài mối tình buồn với cô đào nương, Lương Thế Vinh còn có một mối tình nữa nhưng quan hệ giữa hai người cũng không thể kết thành đôi bởi chính ông đã chủ động khước từ chuyện lương duyên này. Tương truyền sau khi đỗ thi Hương, Lương Thế Vinh về kinh đô Thăng Long ôn luyện thêm kinh sách, chờ ngày vào thi Hội. Nhiều cử nhân Nho học cũng tập trung rất đông, trong số những nho sinh, văn sĩ mới quen biết, có một người nhà ở Hàng Đào rất khâm phục danh tiếng của chàng thanh niên từng được mệnh danh là thần đồng làng Hương, anh tài đất Sơn Nam nên một mực mời về nhà mình.

Nhà người bạn mới này gia cảnh khá giả, anh ta có một người em gái tên là Thị Liệu nhan sắc xinh đẹp, được học tập chu đáo, biết làm thơ vẽ tranh nên có ý muốn gán ghép cho bạn. Qua đôi lần đi lại, mái ấm gia đình cô gái rất vừa lòng nhắm làm con rể, Thị Liệu cũng tỏ ý yêu thương thuận lòng, còn Lương Thế Vinh cũng có tình cảm với người mẫu .

Trước hôm vào thi Hội, Lương Thế Vinh đến từ biệt Thị Liệu để về quê lấy thêm tiền, gạo và cũng để thưa chuyện với cha mẹ tính chuyện mai mối đám này. Khi chia tay, cô gái không nói lời khích lệ mà đưa cho chàng một bài thơ không đề viết bằng chữ Hán :

Thủ huề lợi phủ thượng sơn lâm,

Nhất thất tiều phu nhật nhập thâm.

Yên hạ hoành đao từ bộ chí,

Phương môn môn nội hữu tình nhân.

Nghĩa là :

Tay cầm búa sắc vượt rừng sâu,

Một gã tiều phu chẳng đợi lâu.

Lưng giắt ngang đao thong thả bước,

Cửa vuông, trong cửa đón yêu nhau.

Đọc xong bài thơ, Lương Thế Vinh rất buồn, chàng hiểu ngay ý nghĩ của cô gái, nàng tỏ vẻ kiêu ngạo, hóa ra tình cảm có động cơ khác, chỉ mê hồn mình vì danh vọng, cô muốn nếu thi đỗ thì mới có chuyện tình duyên, chứ còn không thì đừng nghĩ đến nữa … Tình yêu toan tính đó thật khó mà bền vững được, tâm lý chốc lát, Lương Thế Vinh viết một bài thơ tứ tuyệt họa lại gửi nàng :

Hà lao tâm lực nhập sơn lâm

Thế vấn xuân quang sắc thiểu thâm.

Bất dụng yên đao nguyên nhật chỉ,

Kinh sư bất thiểu hữu tình nhân.

Nghĩa là :

Cần chi vất vả tới rừng sâu,

Xem thêm: Tủ lạnh Mitsubishi Inverter bền đẹp, sang choảnh

Thử hỏi ngày xuân được bấy lâu?

Giữa hội chẳng cần đao dẫu quý

Kinh kỳ nào thiếu kẻ yêu nhau.

Qua bài thơ của mình, Lương Thế Vinh đã nói rõ quan điểm, với ông hôn nhân và tình yêu phải ở tình cảm chân thành, nếu yêu vì danh vì lợi thì không thể có hạnh phúc. Thế là từ đó, Lương Thế Vinh không bao giờ qua lại nhà cô gái đó nữa và rồi quên hẳn mối duyên tình này để lo cho chuyện thi cử, chuyện quan trường và gia đình. (theo Lê Thái Dũng)

CHUYỆN CON CHÁU

VUA THÀNH THÁI

Đọc hết bài nầy để thấy cuộc đời thay đổi khó lường. Tục ngữ có câu “Con vua thi được làm vua, con thày chùa thì quyét lá đa !”. Trong trường hợp của gia đình con vua Thành Thái, thì ngược hẳn lại ! 

Thành Thái lên ngôi khi mới 10 tuổi theo dụng ý của thực dân Pháp. Tuy nhiên, vị hoàng đế còn ấu thơ trước sau vẫn một lòng yêu nước nồng nàn, niềm tin kháng Pháp kinh khủng .

Những năm tháng bị lưu đày

Trong đại chiến không cân sức với Pháp, vua Thành Thái bị phế truất với nguyên do “ tinh thần ”, bị đày trên hòn đảo Réunion ở châu Phi từ năm 1916 đến năm 1947. Trong chuyến đi định mệnh ấy, cùng đồng ý thân phận với ông có 2 phi tần, cũng là chị em ruột tuổi đôi mươi, đó là : hoàng phi Giai Triệu và hoàng phi Chí Lạc .
Hoàng phi Chí Lạc có nhũ danh là Hồ Thị Mừng được vua Thành Thái sủng ái nhất bởi sự chung thủy, tận tụy và cam chịu của người con gái xứ Huế gia giáo. Bà đã hạ sinh cho ông 9 người con là : Vĩnh Lưu, Lương Mỹ, Vĩnh Quỳnh, Lương Hảo, Vĩnh Khôi, Lương Thâm, Vĩnh Giu, Vĩnh Cần và Lương Cầm. Những người con ấy tuy được liệt vào hàng hoàng thân, nhưng chưa lần nào có diễm phúc được sống trong nhung lụa của hoàng cung. Tuổi ấu thơ của họ đã qua đi với những người bạn không cùng chủng tộc trên hòn hòn đảo châu Phi lạ lẫm .

Nhằm hướng những đứa con xa xứ về cội nguồn, bà Chí Lạc đã trực tiếp dạy tiếng Việt, chữ Việt cho con, dạy cả những nhạc cụ của dân tộc như đàn cò, sáo. Bà Chí Lạc là người trực tiếp đảm nhận vai trò đầu bếp cho cả gia đình trong hoàn cảnh thiếu thốn mọi phương tiện.

Dù đời sống rất khó khăn vất vả, vua Thành Thái vẫn giáo dục con cháu một cách nghiêm khắc. Ông dạy những con rằng : “ Chúng ta sống đừng yên cầu cho mình rồi khinh chê người. Hãy sống thật với mình đừng phô trương và tự đắc. Rồi người đời sẽ nhìn nhận mình một cách công minh ”. Ông đã tự phân công cho tổng thể những người con từ nhỏ đến lớn tiếp đón việc làm trong mái ấm gia đình .
Các chị Lương Mỹ, Lương Hảo phụ mẹ việc bếp núc. Vĩnh Quỳnh lo vườn tược ; Vĩnh Khôi làm cận vệ cho ông, Vĩnh Giu đảm nhiệm lo phần trầu cau, điểm tâm sáng ; Lương Thâm, Vĩnh Cầu, Lương Cầm phụ quét dọn nhà cửa …
Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công xuất sắc, chịu áp lực đè nén của dân chúng, đặc biệt quan trọng sự hoạt động không căng thẳng mệt mỏi của vợ chồng luật sư Vương Quang Nhường ( con gái và con rể cựu hoàng Thành Thái ), thực dân Pháp phải buông tha cho cựu hoàng Thành Thái .
Đầu tháng 5/1947, hàng loạt gia quyến của cựu hoàng đã trở lại Nước Ta và được an trí tại Villa Anna – Cap Saint Jacques ( Vũng Tàu ) với sự giám sát tầm xa của chính quyền sở tại bảo lãnh .

Hồi ức của Hoàng tử Vĩnh Giu 

Hoàng tử Vĩnh Giu ngụ trong con hẻm 166 đường Phan Đình Phùng ( phường An Lạc, Ninh Kiều, TP Cần Thơ ). Căn nhà nhỏ với diện tích quy hoạnh 2,5 x 10 m là nơi sinh sống của một vị hoàng tử, con của nhà vua yêu nước Thành Thái .
Tiếp chúng tôi trong một căn phòng hẹp và tối, ông cố nhớ lại những quãng đời đã được chôn vùi trong lớp bụi thời hạn …
“ Tôi sinh năm 1922 tại số nhà 92, một căn nhà thuê ở Saint Denis, hòn đảo Réunion. Ba tôi khi đến hòn đảo đã phủ nhận sự ban ơn của Pháp là được ở trong một villa sang trọng và quý phái, ông chỉ gật đầu ở trong một căn nhà thuê của một người dân sống tại đó .
Đây là năm sinh thật của tôi được ba tôi ghi chép gửi về Tôn Nhơn phủ. Riêng với chính sách thực dân, ông lại khai rằng tôi sinh ngày 3/12/1924 .

Tôi lớn lên với chúng bạn toàn người Phi, nói toàn tiếng Pháp, nhưng khi về nhà thì ba má tôi lại buộc nói tiếng Việt. Tôi được ba tôi cho học trong một chủng viện Thiên Chúa giáo tên là Saint Denis dành cho người nghèo và người bản địa. Về nhà, má tôi ngoài việc bếp núc còn đảm nhận vai trò cô giáo dạy anh chị em tôi học chữ Việt và học nhạc.

Ba má tôi rất đông con, hồi trước khi đi đày má tôi đã có 3 người con. Anh thứ nhất của tôi không đi theo vì má tôi mới sinh thì ông bà ngoại nhận về nuôi. Sau anh tôi lớn lên đi theo cách mạng, hiện có một người con trai là Bảo Phối đang sống ở Huế. Ba tôi được đưa đi an trí ở Vũng Tàu thì má tôi cũng vừa kịp sinh thêm hai người con. Ở hòn đảo, má tôi sinh được 7 người con nữa, trong đó có tôi .
Ở nhà, ba tôi luôn hướng chúng tôi vào việc làm, mỗi người tiếp đón một trách nhiệm khác nhau tùy thuộc vào lứa tuổi. Tôi được giao cho trách nhiệm lo bữa ăn sáng và tìm nguồn trầu cau cho ông .

Chuyện thức ăn sáng tuy vất vả nhưng có thể lo được, còn tìm ra lá trầu là chuyện vô cùng khó khăn. Ở đảo Réunion, chỉ có vài hộ gia đình trồng trầu làm kiểng, tôi đến đó và liên hệ với họ để mua. Những lúc họ không bán, tôi phải vào rừng, leo lên núi cao để hái trầu hoang về cho ba tôi.

Thói quen của ba tôi là đi đâu ông tính thời hạn bằng miếng trầu têm, ví dụ điển hình khi đến chơi với một người bạn, ông bảo tôi têm cho 4 miếng trầu, dùng hết 4 miếng là ông về. Ở hòn đảo không có cau, má tôi phải nhờ người ở Huế mua cau khô gửi sang .
Khi tôi vừa tròn 12 tuổi, một hôm cùng ba má đi dạo, ba tôi cầm tay tôi nói :
– “ Một ngày nào đó khi trở lại Nước Ta, con sẽ đi trên những con đường quê nhà, sẽ đọc thấy những con đường mang tên Thành Thái, Duy Tân, dù thời điểm ngày hôm nay con vẫn chưa biết Thành Thái và Duy Tân là ai. Rồi lịch sử dân tộc và nhân dân sẽ ghi nhận và chứng tỏ cho con biết ” .
Đến khi trưởng thành, tôi mới biết ba tôi là vua Thành Thái và anh tôi là vua Duy Tân, cả hai người đều bị lưu đày trên hòn đảo Réunion này .
Khi tôi chuẩn bị sẵn sàng đi thực tập thì nhận được tin chính quyền sở tại bảo lãnh cho mái ấm gia đình tôi trở lại Nước Ta bằng tàu thủy .
Tôi sống chung với ba má được 3 năm thì chính quyền sở tại bảo lãnh ý kiến đề nghị ba má được cho phép tôi thao tác phụ tá cảnh sát trưởng Vũng Tàu. Ngày tôi đi làm, ba căn dặn :
– “ Con đừng khi nào cộng tác với Pháp và chính quyền sở tại bù nhìn. Chế độ ấy không do dân lập ra, nó chỉ do bên ngoại bang dựng nên, thế nào rồi cũng sụp đổ, đừng khi nào can dự ” .
Tôi vào làm được vài hôm, sau đó bị chuyển về làm cai ngục tại nhà giam Vũng Tàu, chuyên quản trị những phạm nhân hoạt động giải trí chính trị. Tôi rất ngưỡng mộ những người có niềm tin chống Pháp nên đã ý kiến đề nghị được cho phép hai phạm nhân được phụ với tôi trong việc quản trị yếu tố ẩm thực ăn uống. Với những phạm nhân chính trị nữ, tôi đã đấu tranh được cho phép họ được tắm một ngày một lần và được ẩm thực ăn uống tốt hơn .

Năm 1949, tôi bị đưa xuống tận miệt Vị Thanh, Hỏa Lựu, Kinh Một Ngàn, tham gia đội cầu đường của khu Nam Công Chánh, Cần Thơ. Mục tiêu của chế độ tay sai là muốn nhờ tay cách mạng hoặc các đảng phái khác giết tôi, không thì ở vùng chướng khí, muỗi mòng, dịch bệnh, tôi cũng khó bảo toàn được tính mạng.

Nhưng mọi chuyện đã không như bọn chúng tính, tôi vẫn thao tác bảo đảm an toàn với sự đùm bọc của nhân dân, những chiến sỹ cách mạng và quay trở lại Cần Thơ bình yên. Tại Cần Thơ, tôi liên tục thao tác trong ngành công chánh và sống tại khu tập thể căn hộ chung cư cao cấp Công Chánh ( nay là căn hộ chung cư cao cấp Ngô Hữu Hạnh ). Đến năm 1951, tôi chính thức kết hôn với bạn cùng nghề là Lý Ngọc Hoa. Chúng tôi sinh được 7 người con là Thanh Cát, Bảo Bồi, Bảo Thọ, Bảo Cao, Bảo Lộc, Bảo Hoàng và Bảo Tài. Tưởng đời sống đã bình yên, nhưng chính quyền sở tại bảo lãnh luôn tìm cách gây khó khăn vất vả để rồi con tôi không ai được học tập đến nơi đến chốn .
Để có tiền nuôi con, ngoài giờ thao tác, đêm hôm tôi đến những quán bar chơi nhạc kiếm tiền. Năm 1975, cả mái ấm gia đình tôi về sống nhờ căn nhà chật hẹp của mẹ vợ tôi ở hẻm 166 Phan Đình Phùng cho đến nay cùng 7 người con và chục đứa cháu ” .

Những hoàng thân chạy…xe ôm

Anh là hoàng thân Nguyễn Phúc Bảo Thọ, con thứ 3 của hoàng tử Vĩnh Giu. Trong căn nhà nhỏ hẹp có đến gần 20 nhân khẩu, chỉ trừ Bảo Bồi là có việc làm không thay đổi và ra ở riêng, còn lại đều hành nghề … chạy xe ôm .
Anh Bảo Hoàng tâm sự : “ Nhà khó khăn lắm, những đồng đội không có việc làm không thay đổi, đều chọn nghề chạy xe ôm làm phương tiện đi lại kiếm sống. Ai cũng chỉ mơ ước có một chiếc xe chạy cho đàng hoàng vì gần như 5 đồng đội đều phải đi thuê xe để về chạy, khổ lắm ” .
Tôi đặt câu hỏi : “ Nghe nói nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt có đến thăm và hứa sẽ ảnh hưởng tác động với tỉnh Cần Thơ về trường hợp khó khăn vất vả của mái ấm gia đình, vậy đến giờ đây mái ấm gia đình đã nhận được chế độ nào chưa ? ” .
Anh Bảo Bồi buồn buồn đáp : “ Có gì đâu, chúng tôi vẫn đang chờ. Tôi nóng lòng nên xin ba tôi làm đơn gửi lên Cty nhà đất để trợ giúp. Anh Châu – Giám đốc Cty – vì đồng cảm với khó khăn vất vả của mái ấm gia đình nên đã đồng ý chấp thuận bán một căn nhà tái định cư theo diện chủ trương với giá là 100 triệu đồng, trả nhiều lần. Vợ chồng tôi đã tích góp được 20 triệu đồng để tổ chức triển khai đám cưới cho con trai, nhưng đành hoãn lại, lấy tiền đóng tiền nhà, hiện vẫn còn nợ 80 triệu đồng … ” .

Chiều Tây Đô tắt nắng, tôi về lại nhà nghỉ, vẫn thấy hoàng thân Bảo Thọ đang kiên nhẫn ngồi trên chiếc xe gắn máy cũ kỹ luôn miệng mời khách đi xe. Phía bên kia đường Phan Đình Phùng có một ông già 85 tuổi đang hai tay lần mò đường vào hẻm 166 với những bước đi nhẫn nại, dò tìm. Có phải ai cũng nhận ra rằng con người có những bước đi lững thững ấy là chứng nhân của một thời kỳ lịch sử, hậu duệ của một vị vua yêu nước chống Pháp đã chịu nhiều thiệt thòi, giờ chỉ còn là một người lao động nghèo giữa lòng thành phố đang vươn mình bắt nhịp với cuộc sống hiện đại.

Lịch sử luôn công minh trong việc phán xét, nhưng trước mắt thiết nghĩ chúng ta cần có một tấm lòng đối với những hậu duệ còn lại của nhà vua yêu nước như Thành Thái. Âu đó cũng là nét đẹp nhân bản của dân tộc ta ! (theo DNSG cuối tuần)

Yên Huỳnh post

Advertisement

Share this:

• Twitter
• Facebook

Thích bài này:

Thích

Đang tải…

Xem thêm: Có bảo quản bánh chưng ngay tết trong tủ lạnh?

Có liên quan

Filed under : Văn Hóa Văn Nghệ, Xã hội | Tagged : Phóng sự, Văn nghệ |

Source: https://suachuatulanh.org
Category : Tư Vấn