Biến tướng lì xì: Mừng tuổi đầu năm hay cho nhau tiền?

Minh Toàn – Phạm Thứ-Thứ năm, ngày 19/01/2023 17:20 GMT+7

Ngày nay, việc mừng tuổi đã không còn số lượng giới hạn trong ngày mùng một hay ba ngày đầu năm nữa, mà chỉ cần còn không khí Tết thì vẫn hoàn toàn có thể lì xì cho người thân trong gia đình của mình. ( Ảnh minh họa ) .

Nét đẹp truyền thống

Theo PSG.TS Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, trong phong tục Tết Nguyên đán của người Việt, sau khi đón giao thừa, hoặc ngay trong sáng mồng một, con cháu thường chúc Tết các bậc sinh thành bằng một món tiền đặt trong bao giấy hồng, gọi là “tiền mừng tuổi”, “tiền mở hàng”, với mong muốn đem lại may mắn cho ông bà, cha mẹ. Các cụ cũng sẽ “mở hàng” lại cho con cháu. Tiền mở hàng của các cụ cho con cháu gọi là “tiền mừng tuổi” hay “lì xì”. Tiền mừng tuổi thường không nhiều nhưng bao giờ cũng phải là tiền mới, chủ yếu là để lấy may trong dịp đầu xuân năm mới.

Bạn đang đọc: Biến tướng lì xì: Mừng tuổi đầu năm hay cho nhau tiền?

” Tiền mừng tuổi ” hay ” tiền mở hàng ” là cách gọi của người miền Bắc. Tiền mừng tuổi cho trẻ nhỏ trong miền Nam gọi là ” lì xì “. Sau năm 1975, khi quốc gia được thống nhất, sự tăng trưởng kinh tế tài chính kéo theo sự lan tỏa, giao thoa văn hóa truyền thống giữa hai miền Nam-Bắc, cách gọi ” lì xì ” dần được phổ cập hơn, cùng nghĩa với ” mừng tuổi ” .” Đây là một nét đẹp phong tục của người Việt trong ngày Tết đầu năm. Thế kỷ 20, người ta thường chỉ mừng tuổi những đồng xu tiền có mệnh giá rất nhỏ, năm xu, một hào thôi. Trẻ em thường sẽ nâng niu đồng xu tiền suôn sẻ đó trong cả năm. Không quan trọng mệnh giá bao nhiêu, nhưng đó là đồng xu tiền như mong muốn, biểu lộ thịnh tình, tình cảm của người mừng tuổi. Thế nên mọi người mới nâng niu, giữ gìn đồng xu tiền đó mà không tiêu đi. Theo ý niệm xưa, đồng xu tiền mừng tuổi đó sẽ làm sinh sôi nảy nở thêm ra những đồng xu tiền khác. Nếu bỏ ra mua và bán gì đó thì sẽ mất đi sự suôn sẻ “, PSG.TS Nguyễn Toàn Thắng san sẻ .

Biến tướng lì xì

Cùng với nhịp sống tân tiến, phong tục mừng tuổi hay lì xì đầu năm mới không còn giữ được giá trị rất lâu rồi. Những đồng xu tiền mừng tuổi, ” mở hàng ” đang từ từ bị vật chất hóa. Mọi người dần chăm sóc đến giá trị mệnh giá của ” lõi ” lì xì thay vì những giá trị niềm tin. Mừng tuổi hay lì xì ngày Tết đang dần bị biến tướng do sự thực dụng của một số ít người trong đời sống tân tiến .Lì xì đang dần bị biến tướng, trở thành công cụ ngoại giao không còn giữ được giá trị nguyên bản ( Ảnh chụp màn hình hiển thị ) .Chị Nguyễn Thị Thu Hương ( 36 tuổi, Vĩnh Phúc ) cho biết : ” Ngày xưa bé thì thích được lì xì lắm, giá trị không to nhưng nó mang lại suôn sẻ cho cả một năm, lì xì bao nhiêu cũng được, được lì xì là đã thích rồi. Nhưng giờ đây, lì xì ít trẻ con nó còn không lấy, lì xì 10, 20 nghìn chúng nó chê ít, không lấy đâu … ” .Không ít trẻ nhỏ hiện tại ít được tiếp cận với những giá trị truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa dẫn đến có lối tâm lý rơi lệch về nét đẹp văn hóa truyền thống. Những câu truyện ” dở khóc dở cười ” như trẻ nhỏ chê ít, không nhận lì xì hoặc mở phong bao lì xì trước mặt người cho rồi vứt luôn phong bao chỉ giữ lấy tiền đã không còn hiếm gặp trong xã hội ngày này .Thậm chí, nhiều bậc cha mẹ cũng có ý niệm, tâm lý rơi lệch về nét đẹp văn hóa truyền thống này. Chị Hương tâm sự : ” Bây giờ đến tuổi phải lì xì cho con nhà người ta rồi mới biết hóa ra lì xì là ‘ cái nợ đồng lần ’. Người ta lì xì con nhà mình hai trăm, năm trăm, chẳng lẽ mình lại lì xì con nhà người ta mười nghìn, hai mươi nghìn thì còn ra thể thống gì … “. Giá trị vật chất của tiền lì xì hay tiền mừng tuổi dần trở nên quan trọng hơn những giá trị ý thức mà nó đem lại vào dịp năm mới .Thay vì đem lại những điều suôn sẻ, tốt đẹp trong ngày đầu năm mới, lì xì dần trở thành công cụ ngoại giao, duy trì những mối quan hệ. Bởi, mừng tuổi ít hơn người ta thì sợ bị coi thường, mừng với giá trị cao hơn thì sợ ” lỗ ” nên phải mừng bằng người ta cho ” phải phép ” và ” lịch sự và trang nhã “. Đây là một trong số rất nhiều những tâm lý rơi lệch của những bậc cha mẹ về lì xì. Nếu những cha mẹ có tâm lý rơi lệch về lì xì thì rất khó để con cháu hoàn toàn có thể có tâm lý đúng đắn để góp thêm phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống tốt đẹp này .Không chỉ vậy, nhiều mái ấm gia đình có con nhỏ còn coi lì xì của con là một khoản thu nhập của mái ấm gia đình trong dịp Tết này. Nhiều bậc cha mẹ đăng tải hình ảnh của con mình lên mạng kèm nội dung : ” trụ cột chính của mái ấm gia đình trong dịp Tết “, ” Cây ATM của mái ấm gia đình “, ” Giúp cha mẹ hồi vốn ” … Rất hoàn toàn có thể đây chỉ là những trò đùa trên mạng xã hội của những bậc cha mẹ, tuy nhiên nó khiến cho con cháu vô tình bị tác động ảnh hưởng bởi lối tâm lý ấy .

Không chỉ riêng gia đình chị Hương mà những biến tướng của lì xì vô hình trung đã tạo nên “áp lực” cho những người “đến tuổi lì xì”. Anh Nguyễn Văn Hưng (46 tuổi, Đồng Nai) là một người đã có thời gian đi làm xa quê và ăn Tết nơi “đất khách quê người”. Anh Hưng chia sẻ: “Cả năm đi làm, trông vào cái Tết để về quê, nhưng mà không có tiền, không sắm Tết được, không có tiền để lì xì nên không dám về…”

Xem thêm: Tủ lạnh nơi đẩy lùi ngộ độc thực phẩm dịp Tết

Có thể nói, những tâm lý nặng về vật chất đã ăn sâu và tư tưởng của nhiều người lúc bấy giờ. Điều này vô tình trở thành ” gánh nặng ” cho nhiều người làm ăn xa quê. Họ dần có tư tưởng ” sợ Tết ” vì ” ngại lì xì “. Ngày nay, lì xì không còn giữ được giá trị nguyên bản của nó nữa mà đã trở thành ” thu nhập ” hoặc ” gánh nặng ” của một số ít mái ấm gia đình .Không chỉ vậy, lì xì trong ngày Tết thậm chí còn còn biến tướng trở thành thời cơ cho việc hối lộ, đút lót .

Tiếp tục hay bỏ tục lì xì ngày Tết?

Trao đổi về những sự biến tướng của lì xì ngày Tết, PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng cho biết, những giá trị văn hóa truyền thống thường mang tính thời đại, con người trong mỗi thời đại lại có những tư duy khác nhau. Trong thời đại kinh tế thị trường tăng trưởng, con người có vẻ như nghiêng nhiều hơn về những giá trị vật chất. ” Gần đây, nét đẹp phong tục là mừng tuổi đầu năm đang bị đổi khác. Dường như người ta không chăm sóc nhiều tới giá trị niềm tin của đồng xu tiền đó mà chỉ chú ý tới giá trị mua hàng của nó. Trước kia, người mừng tuổi và người được nhận tiền mừng tuổi thường chăm sóc tới tính suôn sẻ của đồng xu tiền, còn giờ đây phát sinh tâm ý quan tâm đến mệnh giá của tiền. Mệnh giá đồng xu tiền càng lớn người ta lại càng thích. Và nhận lì xì để có một đống tiền như thế thì hóa ra là cho nhau tiền rồi, chứ không phải là mừng tuổi nữa. Đó là điều rất là đáng tiếc “, PSG. TS nhấn mạnh vấn đề . PSG. tiến sỹ Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh : ” đừng biến chuyện lì xì thành việc cho nhau rất nhiều tiền … ” ( Ảnh : NVCC ) .Nguyên nhân cho những sự biến tướng này, PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng cho rằng, hầu hết là do nhận thức của mỗi người. Những người có lối sống tận hưởng, thực dụng thường sẽ chăm sóc nhiều tới giá trị vật chất. Mỗi người sẽ có những năng lực khác nhau để trấn áp nhu yếu của mình. Có những người lòng tham vô độ, thì không biết bao nhiêu mới đủ. Với những người hiểu biết thì họ sẽ không ham hố nhiều, luôn biết dừng, biết đủ và không quan trọng hóa tới giá trị mệnh giá tiền trong những chiếc lì xì, bởi lẽ ý nghĩa của lì xì là đem lại như mong muốn. Và như vậy, chỉ khi nào con người biết cân đối, hòa giải được giá trị vật chất và giá trị ý thức được thì mới thấy được giá trị của những nét đẹp văn hóa truyền thống xưa, thấy giá trị của phong tục mừng tuổi ngày Tết biểu lộ tình cảm gắn bó tốt đẹp của con người trong mái ấm gia đình cũng như ngoài xã hội .Theo PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng, mừng tuổi đầu năm vẫn là một phong tục rất đáng được trân trọng và giữ gìn. Phong tục vẫn rất đẹp, chỉ có người thực hành thực tế làm biến tướng đi nét đẹp văn hóa truyền thống vốn có của nó .” Ngày nay, khi đời sống đã được cải tổ rất nhiều, nhu yếu vật chất được phân phối quanh năm vì vậy Tết Nguyên đán sẽ đa phần là những giá trị văn hóa truyền thống ý thức. Người ta mua một cành đào, một nhành mai để ngắm những tín hiệu của sự sống đang sinh sôi nảy nở trong mùa xuân. Người ta dành cho nhau những lời chúc Tết tốt đẹp để nghênh tiếp một tương lai tươi tắn đang đến rất gần. Theo tôi, phong tục mừng tuổi đầu năm vẫn nên duy trì, nhưng phải lý giải rõ cho những người thực hành văn hóa này. Đồng tiền lì xì nên ít thôi, nhưng đó là đồng xu tiền như mong muốn cơ mà và ý nghĩa của nó thật sâu xa. Phải hiểu được ý nghĩa của lì xì để không làm biến tướng nó đi. Đừng biến việc này thành ra chuyện cho nhau rất nhiều tiền, tức là sẽ vật chất hóa tầm thường cái đồng xu tiền suôn sẻ đó “, PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng khẳng định chắc chắn .Bên cạnh đó, PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng cho biết thêm, cũng hoàn toàn có thể triển khai những phương pháp lì xì đầu năm mới trong thời công nghệ tiên tiến tân tiến ngày này như : lì xì trực tuyến qua những ứng dụng ngân hàng nhà nước, Tặng Ngay nhau quà bằng hiện vật như sách, … Theo vị chuyên viên, điều này rất tương thích trong thời văn minh, giúp những người ở xa vẫn hoàn toàn có thể chúc tết nhau và tất cả chúng ta không nên quá khắc nghiệt với điều này. Bởi theo ông, dù có mừng tuổi trực tiếp hay gián tiếp, bằng tiền hay hiện vật vẫn là biểu lộ sự chăm sóc của người cho so với người nhận. Cần giữ đúng giá trị về mặt niềm tin là cho nhau sự như mong muốn chứ đừng nhìn ý nghĩa của quà khuyến mãi ngay qua giá trị về mặt vật chất thuần túy .

PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng khẳng định: “Tóm lại là chúng ta vẫn nên duy trì phong tục mừng tuổi đầu năm. Nhưng điều quan trọng nhất là phải có các công việc truyền thông, giáo dục trong nhà trường và cả tại các gia đình cho những thế hệ sau biết được ý nghĩa cao quý của phong tục này: trao cho nhau sự may mắn, trao cho nhau sự tốt lành. Và mong muốn sự may mắn, tốt lành ấy sẽ làm nên một năm mới an khang, thịnh vượng, chứ đừng vật chất hóa đồng tiền mừng tuổi ngày tết, rồi mang tiêu đi. Những người hành xử như thế thì chẳng hiểu gì về nét đẹp văn hóa cả”.

Xem thêm: Cách dùng tủ lạnh dịp tết vừa tiết kiệm điện lại kéo dài tuổi thọ

Ngoài ra, PGS.TS cũng bày tỏ những trăn trở của mình về Tết văn minh : ” Tết giờ đây có vẻ như nghiêng nhiều về tận hưởng vật chất, còn Tết xưa chú trọng hơn về giá trị ý thức … “. Nhiều nội dung của Tết đã bị ” biến dạng ” hoặc phai mờ dần đi theo thời hạn. Theo đó, 23 tháng Chạp cúng ông Công, ông Táo đã gây ra không ít ảnh hưởng tác động xấu đi lên môi trường tự nhiên khi nhiều người phóng sinh cá cùng túi nilon. Việc đốt vàng mã quá nhiều cũng gây tác động ảnh hưởng xấu đến chất lượng không khí, chất lượng thiên nhiên và môi trường. Phong tục xông đất cũng bị phai dần theo thời hạn. Hoạt động gói bánh chưng cũng ít dần đi hay vào đó là những dịch vụ bánh chưng. Bản chất của Tết là sự đoàn viên mái ấm gia đình, là tình cảm mái ấm gia đình, dòng tộc, theo đó còn là dịp kết nối tình cảm hàng xóm láng giềng, bạn hữu đồng nghiệp. Việc sử dụng những dịch vụ này rất khó để biểu lộ được nét đẹp của Tết, cái ý nghĩa của Tết. Gần đây, do chưa hiểu rõ thực chất của Tết, vì vậy có người đã như nhau giữa du lịch và Tết. ” Họ muốn ” trốn Tết ” vì Tết phải quét dọn nhà cửa, nấu nướng nên không đón Tết trong nhà nữa mà đi du lịch … “Theo PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng, theo phong tục xưa thì trong ba ngày Tết, người ta kiêng để hương tàn, khói lạnh vì điều đó sẽ bất kính với thần linh và tổ tiên và năm mới sẽ thiếu như mong muốn. Chính vì thế, thời nay trong dịp Tết, phần đông nhà bếp của những mái ấm gia đình luôn được đỏ lửa, bàn thờ cúng gia tiên luôn đèn nhang, hương khói cúng lễ đều đặn. Bởi vậy nếu ai đó có dự tính ” trốn Tết ” đi du lịch thì cũng nên chú ý quan tâm thêm điều này. Tuy nhiên, ” Tết tân tiến ” cũng nên cần tinh gọn, bớt đi 1 số ít thủ tục rườm rà và 1 số ít kiêng kỵ lỗi thời, phiền phức khác .

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!

Source: https://suachuatulanh.org
Category : Tư Vấn