Lịch sử từ ‘bưu tá’ tới ‘shipper’, cuộc thay đổi của dân tộc Việt Nam

Thứ Hai 20/06/2022, 10 : 46 ( GMT + 7 )Người đưa thư hay shipper cũng được gọi là bưu tá, trong quân đội gọi là quân bưu thao tác giao hàng và tích lũy thư, sản phẩm & hàng hóa và những thứ khác .Hình ảnh Bưu điện Hà Nội thành lập vào năm 1884, gồm 4 dãy nhà hai tầng được xây dựng trên nền chùa Báo Ân cũ. Bưu điện có mặt chính nằm ở phố Đinh Tiên Hoàng, phía Bắc giáp phố Lê Thạch và phía Nam giáp phố Đinh Lễ. Hình ảnh Bưu điện TP.HN xây dựng vào năm 1884, gồm 4 dãy nhà hai tầng được thiết kế xây dựng trên nền chùa Báo Ân cũ. Bưu điện xuất hiện chính nằm ở phố Đinh Tiên Hoàng, phía Bắc giáp phố Lê Thạch và phía Nam giáp phố Đinh Lễ.

Người đưa thư hay shipper cũng được gọi là bưu tá, trong quân đội gọi là quân bưu, làm việc cho Tổng công ty Bưu điện Việt Nam hoặc các công ty tư nhân để giao hàng và thu thập thư, hàng hóa và các thứ khác.

Họ thao tác đa phần trên những tuyến đường, hoặc đi bộ, hoặc bằng những phương tiện đi lại hoặc tích hợp cả hai. Do những biến hóa về chính trị, xã hội và công nghệ tiên tiến nói chung, từ những năm trước 1975, tới thời kì Đổi Mới năm 1986 và thời kì hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế tài chính quốc tế, danh từ chỉ những người làm việc làm đưa thư đã có những đổi khác đáng kể, từ những danh từ trong thời chiến như “ giao liên ”, rồi “ bưu tá ”, “ bác đưa thư ”, và nay là “ shipper ”. Chúng ta sẽ đặt ra câu hỏi rằng, tại sao lại có những sự biến hóa kịch tính như vậy so với một danh từ.

Từ “bưu”

Bưu 郵 được cho là một từ gốc Hán, vào thời phong kiến Bưu nghĩa là nhà trạm, và dùng ngựa truyền tin gọi là trí 置, chạy bộ truyền tin cũng gọi là bưu 郵. Nổi tiếng nhất vào thời kì phong kiến ở châu Á có lẽ rằng là mạng lưới hệ thống trạm bưu chính và những người truyền tin được dựng lên bởi Thành Cát Tư Hãn với tên gốc là Örtöö trong khắp đế chế Mông Cổ. Nghĩa văn minh của từ Bưu nghĩa là chuyển đi, truyền đi. Chúng ta có những từ tương quan tới từ bưu như, bưu cục ( cuộc ) hay bưu điện, được định nghĩa theo từ điển rằng : một sở nhà nước, có ty trạm khắp nơi có trách nhiệm truyền tin đủ mọi hình thức, bưu chính, điện tín, điện thoại thông minh và vô tuyến điện, nhận và phát thư từ, vật phẩm, tài lộc, in và bán tem, tổ chức triển khai quĩ tiết kiệm ngân sách và chi phí vương quốc. Bưu điện cũng được dân cư Nam bộ vào thời Pháp thuộc gọi là “ nhà dây thép ”, do khi tới Nước Ta, khoảng chừng vào đầu những năm 1900, người Pháp đã thiết lập một mạng lưới hệ thống điện báo để bảo vệ sự liên lạc giữa những đơn vị chức năng quân viễn chinh với nhau, dân cư hoàn toàn có thể thấy những đường dây thép điện báo xung quoanh nhà bưu điện và gọi như vậy.

Giao liên, quân bưu, bưu tá và bác đưa thư

Trong thời kì lịch sử dân tộc dịch chuyển từ năm 1945 tới 1975, hoàn toàn có thể mạng lưới hệ thống bưu điện của Pháp thiết kế xây dựng ở Nước Ta đã bị ngưng trệ, có một binh chủng trong quân đội được tổ chức triển khai để làm trách nhiệm dẫn đường, đưa – nhận thư, trinh thám, dẫn đường không riêng gì ở những vùng giải phóng mà còn ở những vùng tranh chấp giữa ta và địch. Đó là những người giao liên, giao nghĩa là trao, đưa ; liên có nghĩa là ráp lại, nhập lại, thông nhau. Hiện nay những binh chủng này đã không còn sống sót nữa, và từ giao liên gần như biến mất, chỉ có sống sót ở một vài bài hát nổi tiếng như bài Đường tôi đi dài theo quốc gia của nhạc sĩ Vũ Trọng Hối : ” Đời giao liên bước tôi đi dài theo theo quốc gia ”. Ngoài ra trong quân đội, bưu chính trong quân đội gọi là quân bưu, người làm việc làm quân bưu hoàn toàn có thể gọi là quân bưu hay lính quân bưu. Trong dân sự, bưu tá nghĩa là nhân viên cấp dưới bưu điện phát thư, phát báo ; tá ở trong từ bưu tá có nghĩa là giúp, như trong từ phụ tá, huyện tá. Từ bưu tá vẫn được dùng trong ngành Bưu điện, trong xã hội. Một cụm từ khác là “ bác đưa thư ” hay “ người đưa thư ” cũng dần được sử dụng ít đi mặc dầu nó rất thân thiện và dễ hiểu, bởi một lẽ rất đơn thuần rằng, thư tay lúc bấy giờ đã được sửa chữa thay thế phần nhiều bởi email, zalo hay facebook. Người giao hàng không còn đa phần đưa thư như trước kia nữa, và thư tay nó không phải là cái gì đó tác động ảnh hưởng như trong quá khứ. Hình ảnh minh họa một shipper hiện đại đang giao hàng.

Hình ảnh minh họa một shipper văn minh đang giao hàng.

Shipper

Với sự tăng trưởng của khoa học kĩ thuật, internet, máy tính, những ứng dụng mưu trí giải quyết và xử lý đơn hàng, những website mua và bán trực tuyến … đã làm cho ngành bưu chính tăng trưởng cực nhanh trong những năm gần đây. Việc giao thư, giao hàng, không riêng gì có những công ty thuộc Nhà nước làm nữa, mà có sự tham gia của những công ty tư nhân, với hơn 400 doanh nghiệp hoạt động giải trí, lệch giá những doanh nghiệp bưu chính đạt hơn 2 tỉ đô-la năm 2019. Người bưu tá không riêng gì phần nhiều phát thư, tài liệu như những năm trước, thư tay gần như biến mất, ngày này đa phần là phát sản phẩm & hàng hóa mua và bán qua mạng, cộng thêm nhiều nhiệm vụ hơn. Một thế hệ trẻ mới, năng động hơn, đã gọi việc gửi sản phẩm & hàng hóa của mình là “ ship ”, những người làm việc làm giao hàng là shipper. Ở những nước nói tiếng Anh, theo từ điển Cambridge, “ ship ” là danh từ chỉ những thuyền lớn, động từ “ ship ” là gửi hoặc chuyên chở cái gì đó bằng đường thủy hoặc luân chuyển với số lượng lớn trên quãng đường xa. Họ có sự phân biệt rõ người đưa thư cổ xưa là “ post-man ” ( post là bưu điện, người giao hàng cho bưu điện gọi là post man ), còn người luân chuyển hàng cho những hãng như Amazone, Ebay, Lazada … là “ deliverer ”, họ thêm đuôi er vào động từ deliver nghĩa là hành vi giao bưu kiện, thư từ, sản phẩm & hàng hóa tới nhà hoặc văn phòng nào đó. Không rõ nguyên do tại sao ở Nước Ta người ta lại gọi những từ như ship, shiper, trong khi đáng lẽ từ giao hàng đáng lẽ phải là deliver, mà người giao hàng là deliverer, có lẽ rằng một phần nguyên do là từ này khá dài và khó phát âm chăng ?

Kết luận

Qua sự biến hóa của một từ ngữ tất cả chúng ta thấy được một phần sự đổi khác của xã hội về chính trị từ một vương quốc thời chiến tới một vương quốc hội nhập thâm thúy vào nền kinh tế tài chính quốc tế, bên cạnh sự tăng trưởng kinh tế tài chính, khoa học kĩ thuật. Trong quá khứ, tất cả chúng ta dùng những từ gốc Hán, hoàn toàn có thể khó hiểu với quần chúng, như bưu tá, ngày này tất cả chúng ta lại đồng ý thoáng đãng dùng một từ của Anh-Mĩ, mang tính quốc tế là “ ship ” để chỉ hoạt động giải trí giao hàng, và shiper để chỉ người giao hàng, mặc dầu từ này không đúng lắm về nghĩa gốc của nước bản xứ. Một mặt nó cũng là một sự biến hóa mê hoặc về mặt từ ngữ, mặt khác đó là một tín hiệu của sự thích nghi tuyệt vời của một dân tộc bản địa để sống sót, khi đứng trước những thử thách của thời đại.

Đặng Quỳnh Lê

Tiếng Việt – Văn Việt – Người Việt là chuyên mục mới trên báo Nông nghiệp Việt Nam, được đặt theo tên một cuốn sách của Giáo sư Cao Xuân Hạo, nhà ngữ học và là một trí thức tinh hoa của đất nước.

Tên phân mục cũng nói hộ sự kỳ vọng thiết kế và chấn hưng những giá trị đang bị xô lệch bởi cơn bão thời đại vốn lẫn nhiều gió độc. Ở đây, những nhà nghiên cứu và người Việt nói chung chăm sóc đến văn hóa truyền thống dân tộc bản địa sẽ góp lời nói thâm thúy, chính trực trong một khát vọng chung nhằm mục đích góp thêm phần kiến thiết xây dựng những nền tảng quan yếu cho một xã hội tốt đẹp trong hiện tại và cho tương lai.

Rất mong nhận được sự ủng hộ, chia sẻ và cộng tác của những bậc thức giả cùng bạn đọc yêu mến!

Bài viết cho phân mục xin được gửi về Báo Nông nghiệp Nước Ta, 14 Ngô Quyền, TP. Hà Nội. Email : [ email protected ] Hoặc liên hệ người đảm nhiệm phân mục : Ông Tô Đức Huy, Trưởng ban Thư ký Tòa soạn ; Điện thoại : 0913.378.918 ; E-Mail : [ email protected ]

NNVN

 

Có thể bạn quan tâm
Alternate Text Gọi ngay
XSMB