Nội dung của Kinh Dịch.

Bạn đang đọc: Nội dung của Kinh Dịch.

Đánh giá post

Sách cổ nhìn chung đều được viết theo kiểu chia chương, hồi. Chu Dịch thì khác hẳn, đơn vị chức năng cấu thành cơ bản của nó là quẻ tượng. Mỗi quẻ tương tự như một chương, hồi trong những loại sách cổ khác. Thế thì tại sao lại gọi là “ quái ” ( quẻ ) ? Trong lịch sử vẻ vang có vài cách lý giải khác nhau. Ví dụ, Chu Dịch đã được Khổng Dĩnh Đạt ngưòi nhà Đường dựa theo cách nói trong “ Dịch vĩ ” của nhà Hán, “ dĩ quái vi quái ”, ý nói là treo quẻ tượng lên cao để cho mọi người cùng xem. Về sau, Dương Thận của triều Minh cho rằng, chữ “ quải ” đồng âm với chữ “ quái ” ( 1 ), cho nên vì thế đã lấy chữ “ quải ” để lý giải cho chữ “ quái ”, ông nói : “ người cổ xưa chế ra luật, tạo ra dụng cụ đong đo, 64 đấu gọi là một quải, 64 tượng có tên gọi chung là quái ”. Ở đây tuy có sự trùng hợp 64 số lượng, tuy nhiên cũng không hề lý giải Bát quái tại sao cũng được gọi là quái. Nếu đem so sánh thì cách nói của nhà Dịch học Trương Huệ Ngôn người nhà Thanh là đáng tin hơn cả. Trong “ Nghi lễ – Sĩ quan lễ ” có viết một câu : “ quái giả tại tả ”. Trịnh Huyền người nhà Hán đã lý giải như sau : “ quái giả, hữu tư chử thư địa thức bát giả ”. Trương Huệ Ngôn đã dựa vào điểm này, ông cho rằng : “ thư địa thức bác vị chi quái ”, nghĩa là : Khi bói toán, mỗi khi được một hào ( 2 ) là viết ngay lên mặt đất để cho dễ nhớ, đây chính là quái. Cho nên chữ “ quái ” là do hai chữ “ thổ ” và một chữ “ bốc ” tạo thành. Loại lý giải trên của họ Trương có đủ tài liệu của văn hiến và của văn tự ( chữ viết ), rất đáng an toàn và đáng tin cậy, tuy trước đó chưa có ai lý giải như vậy tuy nhiên cách lý giải này rất tương thích với nghĩa gốc của chữ “ quái ”. Toàn bộ cuốn sách Kỉnh Dịch gồm 64 quẻ tạo thành. Trong 64 quẻ lại chia thành hai bộ phận trước và sau. Từ quẻ thứ nhất đến quẻ thứ 30 là bộ phận trước, gọi là thượng thiên ; từ quẻ thứ 31 đến quẻ thứ 64 là bộ phận sau, gọi là hạ thiên. Phương pháp phân loại này chí ít cũng đã Open ở thời đại Chiến Quốc. Vì vào năm đầu triều Tây Tấn của thời Chiến Quốc, khi khai thác lăng mộ của Ngụy Nang Vương, người ta đã thu được Kinh Dịch, Kinh Dịch lúc đó đã được chia thành hai thiên .
Kinh Dịch tuy do 64 quẻ tạo thành, tuy nhiên nền tảng của 64 quẻ lại là Bát quái. Trong “ Chu lễ ”, Bát quái được gọi là Kinh quái, 64 quái gọi là Biệt quái. Bát quái là chỉ : Càn, Khôn, Chấn, Cấn, Khảm, Li, Đoài, Tốn ; được phân biệt tương ứng với những nét vẽ :
Có thể thấy rõ, quẻ theo hình vẽ tuy ; có tám loại tuy nhiên những ký hiệu cơ bản cấu thành nó chỉ có hai loại, đó là — và – -. Nét gạch ngạng dài ( — ) tượng trưng cho dương, hai nét gạch ngang ngắn đứt đoạn ( – – ) tượng trưng cho âm. Hai loại, nét gạch ngang này là hai đơn vị chức năng cơ bản của mạng lưới hệ thống ký hiệu quẻ hình ( quẻ theo hình vẽ ) tạo thành bộ sách Kinh Dịch. Bát quái đều là quẻ có 3 nét vẽ, nghĩa là mỗi một quẻ đều do nét ( — ) và nét ( – – ) chồng 3 vạch lên nhau tạo thành. Trong đó ngoài quẻ Càn có chồng ba nét gạch ngang dài ( — ) và quẻ Khôn chồng 3 nét gạch ngang đứt ( – – ) ra, 6 quẻ còn lại đều do những nét ( — ) và ( – – ) theo những phương pháp chồng lên nhau khác nhau tạo thành. Học sinh bậc tiểu học nhìn chung khó nhớ được nét vẽ của mỗi quẻ. Nhà đại triết học Chu Hy người nhà Tống, từ trong cuốn sách “ Chu Dịch bản nghĩa ”, đã ghi lại bài vè chọn Bát quái, giúp cho mọi người dễ thuộc cách nhớ quẻ hình. Bài hát chọn quẻ hình như sau :

Càn tam liên ( Càn ba nét liền )
Khôn lục đoạn ( Khôn sáu nét đứt )
Chấn ngưỡng vu ( Chấn ngẩng cổ lọ )
Cấn lữ uyển ( Cấn che bát úp )
Li trung hư ( Li giữa đứt đoạn )

Khảm trung mãn (Khảm giữa liền đầy )

Xem thêm: Cách dùng tủ lạnh dịp tết vừa tiết kiệm điện lại kéo dài tuổi thọ

Đoài thượng khuyết ( Đoài trên khuyết )
Tôn hạ đoạn ( Tôn dưới đứt )
Trong đó, một số ít chữ đứng trước câu hát là tên quẻ, hai chữ sau là sự miêu tả một cách hình tượng sinh động của quẻ hình đó .
Nói theo cách nói truyền thống cuội nguồn, Bát quái tượng trưng cho 8 loại sự vật trong giới tự nhiên. Cụ thể hơn : Càn là trời, Khôn là đất, Chấn là lôi ( sấm ), Tốn là phong ( gió ), Khảm là thủy ( nước ), Li là hỏa ( lửa ), Cấn là sơn ( núi ), Đoài là trạch ( ao, hồ ). Có người còn cho rằng, những quẻ hình trên chính là 8 hình chữ cổ tượng trưng cho 8 loại trong quốc tế tự nhiên. Ví dụ : quái Càn là chữ “ thiên ” trong cổ văn, quái Khôn là chữ địa trong cổ văn, v.v … Ngoài ra, Bát quái còn có một số ít ý nghĩa tượng trưng đặc biệt quan trọng hoặc đặc thù đặc biệt quan trọng, ví dụ : Càn là khỏe mạnh, Khôn là thông thuận, Chấn là tiếng động, Tốn là nhập vào, Khảm là hãm, Li là tươi đẹp, Cấn là dừng, Đoài là nói, v.v … Có rất nhiều trường hợp Dịch Truyện dùng ngay cách lý giải trên để lý giải Chu Dịch .
Bình phương 8 quẻ ( Bát quái ) lên thành 64 quẻ. Bát quái, mỗi quẻ có 3 nét ngang chồng lên nhau ; Lục thập tứ quái ( 64 quẻ ), mỗi quẻ có 6 nét ngang chồng lên nhau. Do đó, mỗi quẻ trong tổng số 64 quẻ đều hoàn toàn có thể phân loại thành : hạ quái và thượng quái. Hạ quái và thượng quái có 8 cái giống nhau, đây chính là do 8 x 8 quẻ tạo thành, tuy nhiên chúng vẫn mang tên gọi cũ. Ví dụ : ( Càn hạ và Càn
thượng ) là quẻ Càn, ( Khôn hạ và Khôn thượng ) là quẻ Khôn, v.v … 56 quẻ còn lại, quẻ hạ và quẻ thượng không giống nhau. Các tác giả của Kinh Dịch đã đặt cho chúng tên gọi khác. Ví dụ : hạ quái là Càn, thượng quái là Khôn, là quẻ Thái ( Thái quái ) ; hạ quái là Càn, thượng quái là Ly, là quẻ Đại hữu ( Đại hữu quái ), v.v … Sự Open của 64 quẻ đã lưu lại mốc triển khai xong cơ bản về cấu trúc bộ Kinh Dịch .
Như đã trình diễn ở trên, đơn vị chức năng cấu thành cơ bản của bộ sách Kinh Dịch là quái. Vậy thì mỗi một quẻ ( quái ) bao hàm những nội dung gì ? Nói đơn cử hơn, mỗi một quẻ gồm có 4 khuôn khổ, đó là quẻ tượng, quẻ danh, quẻ từ và hào từ. Chúng ta hoàn toàn có thể lấy quẻ Càn để làm ví dụ thuyết trình. Nguyên văn quẻ Càn như sau :
Càn, Nguyên hanh hao, lợi trinh
– Sơ cửu, tiền long đồ vật
– Cửu nhị, kiến long tại điền, lợi kiến đại nhân .
– Cửu tam, quân tử chung nhật Càn Càn, tịch thích nhược, lợi, vô cữu .
– Cửu tứ, hoặc việt tại uyên, vô cữu .
– Cửu ngũ, phi long tại thiên, lợi kiến đại nhân .
– Thượng cửu, cang long hữu hốỉ .
– Dụng cửu, kiến quần long vô thủ, cát .

Càn là do 6 ký hiệu tạo thành, chính là quái tượng của quẻ này, như ví dụ tất cả chúng ta đã đề cập, chúng được tạo bởi hai lần ba nét của quẻ Càn chồng lên nhau, Sáu nét vẽ ngang trên gọi là hào, cho nên vì thế tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nói, mỗi quẻ đều do 6 hào hợp thành, cả 6 nét hào này, mỗi nét có một tên gọi riêng, kể từ dưới lên trên theo thứ tự gọi là : Sơ, nhị, tam, tứ, ngũ, thượng. Do đơn vi cơ bản cấu thành quẻ tượng có hai loại là nét ( — ) yà nét ( – – ) nên để dễ phân biệt, Kinh Dịch đã gọi nét ngang liền ( — ) là Cửu và nét ngang đứt ( – – ) là Lục. Tên gọi này sinh ra khá muộn, ước đạt sinh ra sớm nhất là vào thời kỳ Chiến Quốc. Có được sự ước đoán như vậy là vì trong “ Tả truyện ” ghi chép lại thời kỳ Xuân Thu, khi mọi người dùng Kinh Dịch để xem bói, chưa thấy có cách gọi tiện nghi này. Thế thì tại sao lại dùng cửu, lục làm tên gọi sửa chữa thay thế cho ( — ) và ( – – ) ? Điều này tới nay vẫn chưa có quan điểm thống nhất. Có quan điểm còn cho rằng nó có tương quan tới pháp thuật của thầy mo. Nhờ có những lao lý trên nên hàng loạt đều do 6 nét hào ngang liền ( — ) của quẻ Càn tạo thành tên gọi, theo thứ tự ngược từ dưới lên trên là : Sơ cửu, cửu nhị, Cửu tam, cửu tứ, cửu ngũ, Thượng cửu .

Chính vì lẽ đó, quẻ tượng (biểu tượng của quẻ) luôn được đặt ở vị trí đầu quẻ. Một mặt, có thể là do nó được ra đời sớm nhất so với các bộ phận khác của Kinh Dịch; mặt khác, cũng là vì nó là cơ sở của một quẻ hoàn chỉnh. Đứng phía sau biểu tượng là văn tự để thuyết minh nó. Phía sau biểu tượng là chữ “Càn”, đây là tên của quẻ, sau chữ Càn là “nguyên hanh, lợi tinh”, thì là ngôn từ của quẻ, dùng để thuyết minh những nội dung cơ bản và những đặc điểm cơ bản của quẻ. Ban đầu, quái từ (ngôn từ của quẻ) được gọi là Thoán từ (ngôn ngữ viết theo quẻ bói gọi là (Thoán), nhưng từ triều đại nhà Đường trở về sau được đổi thành quái từ, càng làm cho ta dễ hiểu hơn. Bộ phận phía sau của quái từ là hào từ. Phía trước mỗi một hào từ đều có hào đề, ví dụ: sơ cửu, cửu nhị. Bởi vì, mỗi quẻ có 6 hào, nên cũng có 6 dải hào từ. Hào từ dùng để nói rõ nội dung và tính chất của mỗi hào. Vì do vị trí và tính chất của các hào khác nhau, cho nên hào từ cũng khác nhau. Ví dụ, quẻ Càn: sơ cửu, hào từ là “tiềm long vật dụng” (rồng ẩn thì không tác dụng gì); hào từ của thượng cửu là “cang long hữu hối”, v.v…

Xem thêm: Những bệnh thường gặp trong ngày tết liên quan đến thực phẩm

Độc giả nhất định phát hiện được, ngoài 6 hào của quẻ Càn ra còn có một nội dung của “ thượng cửu ”. Tương tự như vậy, ngoài 6 hào của quẻ Khôn ra, cũng còn có “ dụng lục ”. Và 62 quẻ còn lại không có hiện tượng kỳ lạ trên, đó là đặc thù riêng của hai quẻ Càn và Khôn, ( hàng loạt do ( — ) và ( – – ) tạo ra ), đồng thời nó còn tương quan tới cả giải pháp bói toán trong Kinh Dịch. Các chữ đứng sau “ dụng cửu ” và “ dụng lục ” không được gọi là hào từ, chính bới chúng không nói rõ được một hào đơn cử nào .
Biểu tượng của 64 quẻ trong Kinh Dịch đều do ( — ) và ( – – ) cấu thành. Trong đó, ngoài hai quẻ Càn, Khôn đều do hàng loạt 6 hào ( — ) hoặc 6 hào ( – – ) tạo ra, 62 quẻ còn lại trong mỗi một hình tượng đều bao hàm cả ( — ) lẫn ( – – ), chẳng qua chỉ là khác nhau về vị trí và số lượng mà thôi. Tên gọi của mỗi một hào đều do đặc thù và vị trí của chúng quyết định hành động. Kinh Dịch có cả thảy 64 quẻ, mỗi quẻ có 6 hào, 64 nhân 6, tổng số có 384 hào, tương ứng có 384 hào từ .

( Theo Dịch học toàn tập của Chu Bá Côn – Nxb văn hóa truyền thống thông tin )

Source: https://suachuatulanh.org
Category : Tư Vấn